Thị trường chứng khoán những ngày qua chứng kiến câu chuyện độc, lạ của “kỳ lân” công nghệ VNG (mã VNZ). Chỉ với 100 đơn vị khớp lệnh mỗi phiên (giá trị vài chục triệu), VNZ đã liên tục tăng trần lên mức 587.500 đồng/cp, gấp 2,4 lần so với đầu tháng 2. Vốn hóa thị trường cũng theo đó tăng thêm hàng chục nghìn tỷ đồng chỉ sau vài phiên.

Mức thị giá cao “ngất ngưởng” đưa VNZ trở thành cái tên đắt đỏ nhất thị trường và cũng là cổ phiếu duy nhất trên cả 3 sàn có thị giá trên 300.000 đồng/cp. Trong lịch sử 23 năm hoạt động, tính cả VNZ, chứng khoán Việt Nam mới có 20 cổ phiếu từng chạm đến mức thị giá này. Phần lớn các cổ phiếu trên đã trải qua thời kỳ hoàng kim cách đây hơn 16 năm với con sóng thần 2007-08.

Cổ phiếu đắt giá nhất lịch sử

Thiết lập mức giá 847.000 đồng vào ngày 21/05/2007, cho đến nay, vẫn chưa có cổ phiếu nào của Việt Nam có thể vượt qua BMC của Khoáng sản Bình Định (Bimico) về thị giá. Là doanh nghiệp khai thác quặng titan lớn nhất Bình Định, trong quãng thời gian từ năm 2011 trở về trước, cơn sốt giá titan trên thị trường kéo theo kết quả kinh doanh của BMC tăng trưởng vượt trội và thu hút sự chú ý của giới đầu tư.

Đỉnh cao của hoạt động kinh doanh Bimico cũng là năm 2011 – thời điểm giá titan đạt đỉnh. Sau đó, với sự đi xuống của giá titan và sự thay đổi về chính sách khai thác khoáng sản gây khó khăn cho các doanh nghiệp khoáng sản, kết quả kinh doanh của Bimico cũng đi xuống. Dù vậy, hàng năm Bimico vẫn chia cổ tức bằng tiền mặt đều đặn cho cổ đông.

1 cổ phiếu BMC giá 847.000 đồng vào 16 năm trước sau khi điều chỉnh tỷ lệ cổ tức và thưởng cổ phiếu, đến nay có giá khoảng 33.790 đồng. Như vậy, với giá thị trường hiện tại chỉ ở mức 12.850 đồng/cp, BMC đã mất hơn 62% thị giá so với thời điểm giữ vị trí quán quân thị giá trên sàn chứng khoán.

Những “đại gia” bất động sản một thời

TDH của Nhà Thủ Đức (Thuduc House) lên sàn ngày 14/12/2006 và đạt mức giá cao nhất lịch sử ngay ngày hôm sau tại 315.000 đồng/cp. Cổ phiếu này quay đầu giảm triền miên cho đến con sóng thần năm 2009. Dù tăng rất mạnh giai đoạn đó nhưng TDH vẫn không thể tìm lại thời hoàng kim và lại tiếp tục chìm sâu sau đó.

Từ mức lãi 160 – 300 tỷ đồng mỗi năm giai đoạn 2007-09, lợi nhuận của Thuduc House đã “teo tóp” đáng kể. Doanh nghiệp bất động sản này thậm chí còn lỗ nặng trong 2 năm 2020-21 trước khi có lãi trở lại trong năm 2022 nhưng chỉ vỏn vẹn 30 tỷ đồng. Kinh doanh tụt dốc, cổ phiếu TDH cũng giảm xuống còn ngang cốc trà đá với 2.950 đồng/cp, “bốc hơi” đến 93% so với giá điều chỉnh thời điểm hoàng kim.

NTL của Nhà Từ Liêm (Lideco) thiết lập đỉnh vào ngày 30/01/2008 tại mức giá 313.000 đồng và bắt đầu đi xuống. Lợi nhuận hàng năm từ mức 500 – 600 tỷ đồng đã rơi về con số dưới 100 tỷ đồng. Đến năm 2017, khi thị trường bất động sản nóng lên và doanh nghiệp bất động sản bước vào giai đoạn điểm rơi lợi nhuận.

Sau con sóng hồi năm 2009, cổ phiếu NTL trên thị trường cũng có thời gian dài miệt mài dò đáy trước khi nổi sóng trở lại từ cuối năm 2018. Cơn sốt bất động sản cuối năm 2021 có thời điểm đã đẩy NTL tăng bằng lần chỉ trong vài tháng nhưng cổ phiếu này sau đó cũng không giữ được thành quả. Dù vậy, so với mức giá điều chỉnh cách đây 16 năm, NTL vẫn tăng khoảng 13%.

Đại diện “họ” dầu khí đánh mất mình

Với đặc thù tính đầu cơ cao theo giá dầu, PVD của Khoan và Dịch vụ Khoan Dầu khí (PV Drilling) cũng nổi sóng rất mạnh vào giai đoạn 2007-08. Cổ phiếu này thiết lập mức giá 310.000 đồng/cp vào ngày 27/2/2007 khi giá dầu đang trên đường leo thang lên đỉnh mọi thời đại xác nhận vào tháng 6/2008.

Sau cú trượt dốc đánh mất thành quả trước đó, PVD một lần nữa dậy sóng khi theo giá dầu vào giai đoạn 2013-14. Thời điểm đó, nếu tính cả cổ tức, chia thưởng và phát hành thêm, PVD thực chất đã vượt đỉnh tuy nhiên thị giá sau điều chỉnh chỉ quanh vùng 5x. Năm 2022, giá dầu một lần nữa leo thang về gần vùng đỉnh, PVD cũng tăng rất mạnh từ đáy nhưng không thể tìm lại ánh hào quang xưa. So với mức giá sau điều chỉnh thời điểm cách đây 16 năm, PVD đã giảm đến 61%.

“Họ” Sông Đà một thời làm mưa làm gió

Nhắc đến con sóng thần giai đoạn 2007-08 không thể bỏ qua cổ phiếu “họ” Sông Đà. Nổi bật nhất là SJS của Đầu tư Phát triển Đô thị và Khu công nghiệp Sông Đà (Sudico) với thị giá từng đạt đến 728.000 đồng/cp vào ngày 12/01/2007. Sau khi điều chỉnh, mức giá đó hiện tương đương 28.960 đồng/cp. Điều này có nghĩa là nếu nắm giữ trong hơn 16 năm qua, nhà đầu tư vẫn lãi 58% tính cả cổ tức, chia thưởng, phát hành thêm...

Từng được kỳ vọng trở thành doanh nghiệp bất động sản hàng đầu Việt Nam nhưng Sudico đã không tránh khỏi cuộc khủng hoảng tài chính năm 2008. Thêm nữa, những mâu thuẫn nội bộ và sa lầy trong các dự án khiến kết quả kinh doanh Sudico ngày càng giảm sút. Đỉnh điểm là 2 năm báo lỗ liên tiếp (năm 2011 lỗ 80 tỷ đồng, năm 2012 lỗ hơn 300 tỷ đồng) đã kéo theo hệ lụy cổ phiếu lao dốc thê thảm, có thời điểm xuống dưới mệnh giá và bị tạm ngừng giao dịch. Tuy nhiên, tình hình đã có vẻ khởi sắc hơn trong những năm gần đây.

Còn lại các cổ phiếu sông Đà khác như SD7, S99, SDA từng một thời có giá 300.000 – 500.000 đồng, nay lẹt đẹt dưới mệnh giá và chưa thấy cơ hội hồi sinh. Riêng Sông Đà 909 (S99) còn thay ruột, đổi cái tên thân thuộc gắn liền với công ty trong suốt 12 năm thành tên của công ty con là CTCP SCI và có thể nói là trở thành công cụ để thực hiện các hoạt động mua bán vốn đối với nhiều doanh nghiệp khác.

Những gương mặt kể trên dù “lay lắt” nhưng vẫn còn khá khẩm hơn cổ phiếu VSP của Vận tải biển và Bất động sản Việt Hải khi đã bị hủy niêm yết và khi rơi xuống UpCOM. Cổ phiếu này sau đó tiếp tục bị tạm ngừng giao dịch tại giá 1.100 đồng. Thời đỉnh cao, VSP từng có giá 305.000 đồng/cp vào tháng 1/2007.

Những cái tên tăng bằng lần

Trái với tình cảnh “lâm ly bi đát” của phần lớn các cổ phiếu từng rất “đắt đỏ”, 3 cái tên FPT, DHG và NTP vẫn đem lại lợi nhuận bằng lần cho nhà đầu tư kiên trì nắm giữ suốt hơn 16 năm qua. FPT của Tập đoàn FPT từng có giá 665.000 đồng/cp vào ngày 27/2/2007 nhưng giá điều chỉnh sau khi trả cổ tức, thưởng cổ phiếu chỉ còn 26.100 đồng/cp. Như vậy, với thị giá hiện tại là 80.700 đồng/cp, FPT đã tăng gấp 3 lần sau 16 năm.

Tương tự, DHG của Dược Hậu Giang có giá 553.000 đồng/cp tại ngày 05/11/2007, giá điều chỉnh sau khi trả cổ tức và thưởng cổ phiếu ở mức 26.790 đồng/cp. Với giá hiện tại là 97.400 đồng/cp, cổ phiếu đầu ngành dược đã tăng đến 264%. Trong khi đó, NTP của Nhựa Tiền Phong cũng từng có giá 320.000 đồng vào ngày 27/02/2007 tương ứng giá điều chỉnh là 15.690 đồng/cp chỉ bằng một nửa thị giá hiện tại.

FPT, DHG và NTP vẫn luôn được xếp vào nhóm cổ phiếu cơ bản tốt với vị thế đầu ngành và được khối ngoại yêu thích. Với doanh thu và lợi nhuận gần như tăng trưởng liên tục qua các năm, không có gì khó hiểu khi giá cổ phiếu tăng trưởng mạnh sau ngần ấy năm (tính cả cổ tức, thưởng cổ phiếu và phát hành thêm,...)

Cái tên nào sẽ phá kỷ lục?

Từ sau thời hoàng kim cách đây 16 năm, các cổ phiếu có thị giá cao “ngất ngưởng” trên 300.000 đồng ngày càng hiếm. Kỳ vọng vào một cái tên có thể soán ngôi BMC trở thành cổ phiếu “đắt” nhất lịch sử lại càng trở nên mong manh.

Được trông đợi nhiều nhưng SAB của Sabeco với “game” thoái vốn đình đám chỉ xác lập giá cao nhất ở mức 339.000 đồng vào ngày 29/11/2017. Cổ phiếu này sau đó trải qua nhiều khó khăn đặc biệt sau khi Nghị định 100 ra đời và sự bùng phát của đại dịch Covid. Với thị giá hiện tại ở mức 191.200 đồng/cp, SAB đã giảm 37% so với thời kỳ đỉnh cao.

Đến giữa năm 2018, cổ phiếu YEG của Yeah1 lên sàn với xuất phát điểm rất cao 250.000 đồng/cp đem đến hy vọng mới cùng ngành nghề độc đáo. Tuy nhiên, cổ phiếu này tạo đỉnh chỉ 2 ngày sau khi chào sàn tại mức 343.000 đồng/cổ phiếu. Thị giá YEG hiện đã xuống dưới mệnh giá với 9.300 đồng/cp, “bốc hơi” 97% so với đỉnh.

Mới đây nhất, cơn sốt bất động sản kéo dài từ cuối năm 2021 đến đầu 2022 tưởng chừng có thể đưa L14 của Licogi 14 lên những mức giá không tưởng. Thế nhưng, chặng đường leo dốc của cổ phiếu này đã dừng ở mức 440.000 đồng/cp vào ngày 12/1/2022 khi sóng gió ập đến với ngành bất động sản. Cổ phiếu này tụt dốc nhanh chóng và có thời điểm rơi về vùng giá 2x. Dù đã hồi rất mạnh cuối năm ngoái nhưng L14 vẫn giảm đến 87% so với giá điều chỉnh thời điểm đỉnh cao.

Sau tất cả, mọi kỳ vọng lại được đổ dồn vào VNZ của VNG – tân binh mới “xông đất” sàn chứng khoán đầu năm 2023 bởi đây là cái tên đang gần kỷ lục của BMC nhất. Thêm nữa, cổ phiếu này cũng có lợi thế nhờ biên độ dao động một phiên trên UpCOM lên đến 15%. Nếu tiếp tục duy trì phong độ như thời gian gần đây, VNZ hoàn toàn có thể phá kỷ lục vô tiền khoáng hậu của BMC.

Mặt khác, nếu tình hình kinh doanh kém khả quan như hiện nay không sớm được cải thiện, rất có thể “kỳ lân” công nghệ VNG sẽ lại đi theo vết xe đổ của phần lớn các cổ phiếu từng rất đắt đỏ trong quá khứ.