Hàng loạt doanh nghiệp từ công ty chứng khoán, doanh nghiệp sản xuất, tiêu dùng, bán lẻ,… đều đang lên kế hoạch IPO (chào bán cổ phiếu lần đầu ra công chúng). Trong đó, các công ty chứng khoán đang lực lượng mạnh mẽ nhất trong làn sóng IPO “khủng” này, khi xuất hiện những cái tên top đầu ngành như Công ty Chứng khoán Kỹ Thương (TCBS), Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), Công ty Chứng khoán VPS,…

Lý giải cho xu hướng IPO ồ ạt của các công ty chứng khoán, TS. Lê Anh Tuấn, Tổng giám đốc Dragon Capital, cho rằng có hai nguyên nhân chính.

Thứ nhất, định giá ngành chứng khoán đang ở mức hấp dẫn. Hiện P/B trung bình của toàn ngành ước tính khoảng 2,2 lần cho năm 2025, trong khi hiệu suất ROE chỉ quanh mức 12–13%. “Nghĩa là, định giá không còn rẻ nhưng cũng không quá cao nếu so với mặt bằng chung của ngành chứng khoán toàn cầu. Một số doanh nghiệp có thể tận dụng thời điểm thị trường đang được định giá tích cực để IPO,” ông Tuấn nhận định.

Thứ hai, nhiều công ty thực sự cần huy động vốn để chuẩn bị cho những thay đổi lớn sắp tới, như triển khai chu kỳ thanh toán T+1, phát triển các sản phẩm tài chính mới, cũng như đón đầu cơ hội khi thị trường chứng khoán Việt Nam được nâng hạng lên nhóm thị trường mới nổi – giai đoạn được kỳ vọng sẽ tạo ra thanh khoản cao hơn. Để cạnh tranh trong môi trường mới, các công ty cần mở rộng năng lực tài chính.

Giữa làn sóng IPO này, Tổng giám đốc Dragon Capital, cũng như nhiều nhà đầu tư chứng khoán đều đặt ra vấn đề, liệu làn sóng này có hút dòng tiền quá mạnh khỏi thị trường. Để phân tích kỹ hơn, ông Tuấn cho rằng cần nhìn vào các chu kỳ trước để thấy được các điểm tương đồng và khác biệt so với hiện nay.

Ở giai đoạn 2004–2006, khi làn sóng IPO đầu tiên diễn ra, những doanh nghiệp như Vinamilk được định giá chỉ khoảng 100 triệu USD, nhưng đến nay – nếu tính cả cổ tức – giá trị vốn hóa đã đạt 9–10 tỷ USD, tức tăng gấp 90–100 lần, dù vài năm gần đây cổ phiếu VNM cũng như lợi nhuận của Vinamilk gần như đi ngang.

Đến giai đoạn 2016–2017, thị trường lại chứng kiến làn sóng IPO thứ hai, chủ yếu đến từ các tập đoàn nhà nước như OIL, BSR… Trong khi đó, làn sóng IPO hiện nay được dẫn dắt bởi các doanh nghiệp tư nhân, phản ánh sức sống mới và sự trưởng thành của khu vực kinh tế tư nhân trong thị trường vốn.

Theo ông Tuấn, có thể nhìn nhận xu hướng này từ hai góc độ: một là dòng tiền có thể bị hút tạm thời khỏi thị trường, và hai là chính vì thị trường đang thuận lợi nên doanh nghiệp mới chọn thời điểm này để IPO. “Lịch sử cho thấy, khi làn sóng IPO mạnh xuất hiện, thường đó là giai đoạn thị trường rất tốt. Tuy nhiên, hiện nay vẫn chưa thể coi là giai đoạn IPO bùng nổ,” ông nói.

Theo ước tính của Dragon Capital, nếu xu hướng này tiếp tục, tổng giá trị IPO tại Việt Nam có thể đạt tới 47,5 tỷ USD trong ba năm tới – một con số được kỳ vọng sẽ trở thành chất xúc tác quan trọng cho thị trường chứng khoán.

Báo cáo của quỹ cũng dự báo nhiều doanh nghiệp lớn có thể tham gia vào làn sóng này, gồm Thaco Auto, Bách Hóa Xanh, Golden Gate, Highlands Coffee, Misa, VNPay, Long Châu…

Giới phân tích cho rằng, việc các doanh nghiệp chất lượng niêm yết mới không chỉ mở rộng quy mô vốn hóa mà còn gia tăng độ sâu và tính đa dạng của hàng hóa trên sàn, qua đó củng cố vị thế của thị trường chứng khoán Việt Nam trong mắt nhà đầu tư quốc tế.

Sự kiện FTSE Russell xác nhận nâng hạng Việt Nam từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi được kỳ vọng sẽ kích hoạt dòng vốn ngoại quay trở lại. Tuy nhiên, ông Tuấn lưu ý rằng sự chuyển dịch này sẽ không diễn ra ngay lập tức, mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như định giá, tăng trưởng lợi nhuận doanh nghiệp và ổn định vĩ mô.

Trong vòng 5 năm qua, nhà đầu tư nước ngoài đã bán ròng khoảng 11–12 tỷ USD. Dù ghi nhận mua ròng trở lại trong tháng 7, nhưng lực bán lại gia tăng trong hai tháng gần đây. Dẫu vậy, Dragon Capital dự báo trong 6–9 tháng tới, các quỹ ETF mô phỏng chỉ số FTSE có thể rót trở lại khoảng 1–2 tỷ USD, tùy vào diễn biến kinh tế trong nước.