Thành công tài chính cho startup: 5 quy tắc “vàng” khi gọi vốn

Thành công của một startup không chỉ phụ thuộc vào số tiền đầu tư, mà còn nằm ở việc lựa chọn đối tác đồng hành, khả năng gọi vốn hiệu quả và quản lý tài chính thông minh. –  Lê Hàn Tuệ Lâm, một nữ doanh nhân 28 tuổi, Giám đốc quỹ đầu tư Nextrans, từng chia sẻ trên báo chí một loạt quy tắc “vàng” quan trọng cho các startup trong việc gọi vốn và quản lý tài chính. 

Những quy tắc này sẽ giúp các startup có cơ hội tăng cường khả năng gọi vốn thành công và quản lý tài chính một cách thông minh và hiệu quả.

Quan trọng là người đồng hành cùng startup

Trong cuộc hành trình xây dựng startup từ con số 0 đến quy mô lớn, việc gọi vốn không chỉ xoay quanh mục tiêu tài chính, mà còn liên quan đến việc tìm kiếm đối tác đồng hành.

Việc xây dựng, phát triển và tăng trưởng kinh doanh không chỉ là trách nhiệm của người đứng đầu hay một nhóm nhân sự công ty, mà còn là sự đồng lòng của tất cả các cổ đông. Không ai muốn nhìn thấy công sức của mình bị lợi dụng khi một số cổ đông chỉ đóng góp một lượng vốn nhỏ nhưng lại hưởng toàn bộ thành quả.

Lê Hàn Tuệ Lâm nhấn mạnh rằng điều này thường được nhận thức rõ khi giá trị công ty đạt mức khoảng 30 triệu USD. Vì vậy, để tránh tình trạng này, từ đầu cần hướng tới việc tìm kiếm đối tác thật sự đồng lòng và có sự cam kết, chứ không chỉ tập trung vào mục tiêu tài chính trong quá trình gọi vốn.

Xác định giá trị và lợi nhuận trong quá trình xây dựng công ty

Trong quá trình xây dựng công ty, việc gọi vốn không chỉ là một lần duy nhất, mà thường diễn ra trong nhiều vòng đầu tư khác nhau.

Hãy cùng tự đặt hai câu hỏi: 

• Mất bao nhiêu năm để xây dựng một công ty có giá trị 100 triệu USD? 
• Khi đạt được mục tiêu đó, nếu bạn quyết định bán công ty, bạn sẽ nhận được bao nhiêu tiền?

Tất nhiên, không ai mong muốn chỉ nhận được một số tiền nhỏ sau nhiều năm công sức. Tuy nhiên, nếu mục tiêu của bạn là chỉ tập trung vào việc gọi được nhiều tiền, thì đó là một cách suy nghĩ hạn chế và có thể dẫn đến kết quả không như mong đợi.

Trong thực tế, không phải lúc nào công ty cũng bán được hoặc niêm yết công khai (IPO), và trong những tình huống đó, việc nhà sáng lập nhận được lợi ích là không chắc chắn.

Vòng trước gọi được nhiều vốn, vòng sau sẽ phải nhiều hơn

Giá trị cao của công ty phụ thuộc vào những kỳ vọng về tăng trưởng trong tương lai từ nhà đầu tư. Nếu nhà đầu tư tin rằng công ty có khả năng tăng trưởng và đạt được thành công, họ sẵn sàng đầu tư với giá trị cao hơn.

Tuy nhiên, duy trì tốc độ tăng trưởng như kỳ vọng không dễ dàng. Điều này có thể gây khó khăn trong việc thuyết phục nhà đầu tư tiếp theo đầu tư với giá trị cao hơn vòng trước. Đôi khi giá trị công ty có thể giảm (down-round).

Trong trường hợp down-round, nhà sáng lập và nhân viên công ty thường gánh chịu tổn thất lớn, trong khi nhà đầu tư được bảo vệ bởi các điều khoản chống pha loãng. 

Founder có được thoái vốn không?

Giá trị công ty chỉ là con số trên giấy tờ cho đến khi bạn thực sự thoái vốn và nhận được số tiền thực tế. 

Điều khoản Liquidation Preference cho phép nhà đầu tư nhận lại khoản đầu tư của họ trước.

Vì vậy, dù có cảm giác họ đang trả giá cao hơn, nhưng khi thoái vốn, họ sẽ nhận lại toàn bộ khoản đã đầu tư. Sau đó, lợi nhuận sẽ được phân phối theo các điều khoản đã thỏa thuận. Cuối cùng mới đến nhà sáng lập và nhân viên qua chương trình ESOP.

Áp lực dùng tiền

Khi nhận được vốn, bạn cần nhớ rằng số tiền đó không phải là của mình. Việc tiêu tiền một cách không có kế hoạch hoặc không đạt được kết quả mong muốn có thể gây khó khăn trong mối quan hệ với nhà đầu tư.

Thậm chí, dẫn đến việc bạn sẽ bị loại bỏ khỏi công ty nếu cổ phần của bạn không đủ lớn.

Có nhiều lý do khác nhau để gọi vốn, nhưng quan trọng là bạn phải xác định rõ mục đích của việc này.

Đừng bao giờ gọi vốn chỉ để “chứng tỏ” mà không có mục tiêu rõ ràng, vì không ai quan tâm cho đến khi bạn thực sự có thể niêm yết công khai (IPO) hoặc thoái vốn một cách thành công.