Chủ tịch FED do ai bổ nhiệm? Có quyền lực và tầm ảnh hưởng đến đâu?

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) là một trong những vị trí quan trọng nhất trong hệ thống tài chính toàn cầu. Tuy nhiên, nhiều người vẫn chưa hiểu rõ về quy trình bổ nhiệm vị trí này và tác động của quyết định ấy đến thị trường tài chính. Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu chủ tịch FED do ai bổ nhiệm và quyền lực của Chủ tịch FED nằm ở đâu trong hệ thống tài chính Mỹ. 

1. Chủ tịch FED do ai bổ nhiệm? Nhiệm kỳ bao lâu?

Không giống như các chức vụ do Tổng thống Mỹ bổ nhiệm trong nội các, việc lựa chọn Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) không hoàn toàn do Tổng thống quyết định một cách đơn phương. Ngược lại, đây là một quy trình có kiểm soát, phản ánh sự phân quyền và giám sát chặt chẽ trong hệ thống chính trị Mỹ.

Chủ tịch FED do ai bổ nhiệm? Quy trình bỏ phiếu

Theo quy định, Tổng thống Hoa Kỳ là người đưa ra đề cử ứng viên cho vị trí Chủ tịch FED. Tuy nhiên, để chính thức nhậm chức, người được đề cử phải được Thượng viện phê chuẩn thông qua một cuộc bỏ phiếu.

Việc này đảm bảo rằng quyết định bổ nhiệm không chỉ mang tính cá nhân mà còn phản ánh sự đồng thuận hoặc ít nhất là không có sự phản đối gay gắt từ nhánh lập pháp. Qua đó giúp duy trì sự ổn định và tin cậy của hệ thống tài chính.

Ví dụ điển hình:

Năm 2017, Jerome Powell – một đảng viên Cộng hòa được Tổng thống Donald Trump (Cộng hòa) bổ nhiệm lên làm Chủ tịch FED thay thế bà Janet Yellen.

Đến năm 2021, Tổng thống Joe Biden (mặc dù là người thuộc đảng Dân chủ) vẫn tái bổ nhiệm Powell, thay vì lựa chọn một người “cùng phe”. Điều này cho thấy yếu tố năng lực chuyên môn và sự ổn định thị trường quan trọng hơn là yếu tố đảng phái trong một số quyết định chiến lược.

Nhiệm kỳ của chủ tịch FED 

Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) có nhiệm kỳ là 4 năm, có thể được tái bổ nhiệm nhiều lần, không giới hạn số nhiệm kỳ. Sau 4 năm, Tổng thống có thể đề cử lại người đương nhiệm hoặc chọn một ứng viên mới.

Dù nhiệm kỳ là 4 năm, nhưng người đang giữ chức có thể tiếp tục làm việc cho đến khi người kế nhiệm được phê chuẩn.

Chủ tịch FED có quyền độc lập đưa ra quyết định 

Dù Chủ tịch FED được Tổng thống bổ nhiệm và Thượng viện phê chuẩn, FED vẫn là một cơ quan hoạt động độc lập trong việc hoạch định chính sách tiền tệ. Điều này được thiết kế để tránh việc các quyết định quan trọng như thay đổi lãi suất bị ảnh hưởng bởi các mục tiêu chính trị ngắn hạn.

Vì sao cần sự độc lập?

Tổng thống Mỹ có thể muốn FED hạ lãi suất để kích thích kinh tế trước kỳ bầu cử, nhưng nếu lạm phát đang cao, điều này sẽ phản tác dụng về lâu dài. Với quyền tự chủ trong các quyết định của mình, FED có thể từ chối điều chỉnh chính sách nếu điều đó đi ngược lại với ổn định kinh tế.

Ví dụ:

Năm 2019, Tổng thống Trump liên tục gây sức ép yêu cầu Jerome Powell – Chủ tịch FED lúc bấy giờ – cắt giảm lãi suất để hỗ trợ tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên, FED vẫn giữ vững lập trường, chỉ điều chỉnh khi có cơ sở về dữ liệu kinh tế và rủi ro vĩ mô, cho thấy tính độc lập của cơ quan này.

2. Vì sao Tổng thống Mỹ không có toàn quyền bổ nhiệm chủ tịch FED?

Tổng thống Hoa Kỳ có quyền bổ nhiệm Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (FED), nhưng không nắm toàn quyền, vì quá trình này được thiết kế để đảm bảo tính độc lập và cân bằng quyền lực trong hệ thống chính trị Mỹ. Dưới đây là các lý do chính:

Phải được Thượng viện phê chuẩn

Sau khi Tổng thống đề cử, ứng viên Chủ tịch FED phải trải qua điều trần và được Thượng viện thông qua bằng bỏ phiếu. Đây là một bước giám sát quyền lực hành pháp: Tổng thống không thể tự ý bổ nhiệm nếu Thượng viện phản đối.

Trong các phiên điều trần, năng lực chuyên môn, quan điểm chính sách tiền tệ, và tính độc lập của ứng viên được đánh giá kỹ lưỡng. Vì vậy, Tổng thống không thể tùy tiện chọn người thiên lệch chính trị hoặc thiếu năng lực, nếu muốn đề cử được thông qua.

Ví dụ: 

Năm 1987, Tổng thống Ronald Reagan đề cử B. M. Wallis làm Chủ tịch FED, nhưng ông đã bị Thượng viện phản đối mạnh mẽ và buộc phải rút lui.

FED là cơ quan độc lập

FED là ngân hàng trung ương độc lập với Nhà Trắng, và điều này được pháp luật Mỹ bảo vệ. Dù Chủ tịch FED do Tổng thống bổ nhiệm, nhưng khi đã nhậm chức, người đứng đầu Cục Dự trữ Liên bang Mỹ không bị ràng buộc phải làm theo ý Tổng thống. 

Mục đích của điều này là nhằm đảm bảo rằng các quyết định về lãi suất, cung tiền, kiểm soát lạm phát,… được đưa ra dựa trên dữ liệu kinh tế, không phải mục tiêu chính trị ngắn hạn (như tranh cử). Đây là yếu tố quan trọng để giữ vững niềm tin của thị trường và sự ổn định tài chính dài hạn.

Tác động toàn cầu nên cần sự thận trọng

Chủ tịch FED là người có ảnh hưởng cực lớn đến thị trường tài chính toàn cầu. Một phát biểu hay quyết định thay đổi lãi suất của họ có thể khiến hàng nghìn tỷ USD dịch chuyển giữa các thị trường.

Do đó, việc bổ nhiệm người đứng đầu FED không chỉ là quyết định nội bộ, mà còn được theo dõi sát sao bởi giới tài chính quốc tế, các quốc gia khác và nhà đầu tư toàn cầu. Do đó, Tổng thống Hoa Kỳ không thể tùy tiện chọn người nếu không muốn gây bất ổn hoặc mất uy tín quốc gia.

3. Chiến lược bổ nhiệm Chủ tịch FED

Việc bổ nhiệm Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) không đơn thuần là một thủ tục hành chính, mà là một quyết định mang tính chiến lược cao, thể hiện rõ định hướng chính sách kinh tế, thông điệp chính trị và ưu tiên của chính quyền đương nhiệm trong bối cảnh cụ thể của nền kinh tế. 

Gửi đi thông điệp chính trị và kinh tế

Tổng thống và đội ngũ kinh tế của mình thường lựa chọn Chủ tịch FED dựa trên sự phù hợp về tư duy điều hành chính sách tiền tệ với mục tiêu kinh tế của chính quyền:

• Trong giai đoạn tăng trưởng yếu hoặc suy thoái: Chính quyền thường ưu tiên người có tư tưởng nới lỏng tiền tệ, thúc đẩy đầu tư và tiêu dùng.
• Trong thời kỳ lạm phát cao: Người có lập trường thắt chặt tiền tệ sẽ được cân nhắc nhiều hơn đến vị trí chủ tịch.

Việc chọn ai không chỉ phản ánh ưu tiên trước mắt, mà còn là tuyên bố định hướng chiến lược kinh tế dài hạn của chính phủ.

Có sức ảnh hưởng toàn cầu

Chủ tịch FED không chỉ quản lý chính sách tiền tệ của Mỹ, mà còn là một trong những nhân vật có ảnh hưởng lớn nhất đến thị trường tài chính toàn cầu. Vì vậy, mỗi quyết định bổ nhiệm luôn được cân nhắc kỹ lưỡng với hàng loạt yếu tố:

• Nền tảng học thuật
• Kinh nghiệm thực tiễn
• Lập trường chính sách
• Mức độ tín nhiệm trên thị trường tài chính
• Khả năng phối hợp với Quốc hội và Nhà Trắng

Một Chủ tịch FED “được lòng thị trường” có thể giúp ổn định tâm lý nhà đầu tư, giữ vững niềm tin với đồng USD và hệ thống tài chính Mỹ.

Case study thực tế 

Một ví dụ tiêu biểu cho việc lựa chọn Chủ tịch FED đúng đắn là quyết định của Tổng thống Barack Obama khi bổ nhiệm bà Janet Yellen làm Chủ tịch FED vào năm 2014. Đây là thời điểm nước Mỹ đang bước ra khỏi cuộc khủng hoảng tài chính 2008.

Bà Yellen là một nhà kinh tế học kỳ cựu, với tư duy thiên về chính sách hỗ trợ tăng trưởng và giảm thất nghiệp. Bà từng là Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ, Phó Chủ tịch FED và có quan điểm nhất quán về việc duy trì lãi suất thấp để hỗ trợ nền kinh tế hồi phục vững chắc.

Quyết định bổ nhiệm bà Yellen không chỉ là sự ghi nhận chuyên môn, mà còn là một thông điệp chính trị rõ ràng của chính quyền Obama: ưu tiên phục hồi việc làm, tăng trưởng bền vững, và tránh siết tiền tệ quá sớm.

Mỗi giai đoạn lịch sử, mỗi bối cảnh kinh tế khác nhau sẽ tạo ra một yêu cầu khác nhau đối với người đứng đầu FED. Và đó chính là lý do vì sao chức vụ này luôn được theo dõi sát sao không chỉ trong phạm vi nước Mỹ, mà cả trên phạm vi toàn cầu.

4. Những tác động thực tế từ việc lựa chọn Chủ tịch FED

Việc lựa chọn Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) là yếu tố then chốt trong việc xác định hướng đi cho kinh tế toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh thế giới ngày càng gắn kết thông qua thương mại, dòng vốn và hệ thống tài chính liên thông.

Tác động đến chính sách tiền tệ

Chủ tịch FED là người dẫn dắt Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC), đây là cơ quan quyết định chính sách tiền tệ của Mỹ, đặc biệt là lãi suất cơ bản và cung tiền.

Việc tăng hoặc giảm lãi suất của FED có thể: 

• Kích thích hoặc kìm hãm tăng trưởng
• Điều chỉnh lạm phát
• Tác động đến tỷ lệ thất nghiệp

Những điều chỉnh này ngay lập tức ảnh hưởng đến chi phí vay vốn, tiêu dùng, đầu tư của các doanh nghiệp lớn ở New York và các công ty xuất khẩu ở châu Á. Vì vậy, Chủ tịch FED chính là người nắm tay lái của nền kinh tế Mỹ, trong cả thời kỳ tăng trưởng lẫn thời kỳ khủng hoảng.

Giữ vững sự ổn định của thị trường tài chính

Ngoài vai trò điều hành chính sách, Chủ tịch FED còn có trọng trách giữ ổn định tâm lý thị trường. Đây là một yếu tố mang tính quyết định trong thời đại mà thông tin lan truyền hết sức nhanh chóng.

Một phát biểu lạc quan từ Chủ tịch FED có thể đẩy chứng khoán tăng vọt, trong khi một gợi ý về thắt chặt tiền tệ có thể khiến thị trường toàn cầu chao đảo.

Ngược lại, những thời điểm nhạy cảm như khủng hoảng tài chính, đại dịch hay căng thẳng địa chính trị đều khiến từng lời nói và quyết định của Chủ tịch FED trở thành “kim chỉ nam” cho giới đầu tư.

Tác động lan tỏa toàn cầu

Là người đứng đầu ngân hàng trung ương của nền kinh tế lớn nhất thế giới, quyết định của Chủ tịch FED tạo hiệu ứng dây chuyền lên các quốc gia khác:

• Khi FED tăng lãi suất: Dòng vốn thường chảy ngược về Mỹ, khiến các đồng tiền ở các thị trường mới nổi mất giá, lãi suất nội địa buộc phải điều chỉnh theo.
• Khi FED đưa ra chính sách nới lỏng tiền tệ: Thúc đẩy tăng trưởng thương mại, đầu tư xuyên biên giới và tạo ra “sóng” trên toàn hệ thống tài chính quốc tế.

Trong một nền kinh tế toàn cầu hóa, Chủ tịch FED gần như là nhân vật có ảnh hưởng “xuyên biên giới” nhiều nhất trong giới ngân hàng trung ương.

Kết luận

Bài viết trên đây đã giải đáp cho bạn những thắc mắc về Chủ tịch FED do ai bổ nhiệm và có quyền lực như thế nào trong hệ thống tài chính. Không chỉ là người điều hành chính sách tiền tệ, Chủ tịch FED còn là biểu tượng cho sự ổn định và đáng tin cậy của nền tài chính Mỹ nói riêng và toàn bộ nền kinh tế thế giới nói chung. Chính vì vậy, việc lựa chọn ai ngồi vào chiếc ghế Chủ tịch FED chưa bao giờ chỉ là chuyện nội bộ của riêng nước Mỹ.