Hội chứng ‘Kỳ lân bay màu’ và những cú ngã đau đớn của Startup

Bức tranh về các startup “tỷ đô” đang trở nên trầm lắng hơn trong thời gian gần đây. Những công ty khởi nghiệp được coi là “kỳ lân” cách đây 2-3 năm đang dần biến mất khỏi danh sách này.

Bùng nổ Startup tỷ đô 

Mặc dù năm 2021 đã chứng kiến một sự bùng nổ về số lượng startup đạt giá trị hàng tỷ USD trong thời gian ngắn, nhưng thực tế, các công ty này thường được thành lập dựa trên nhu cầu và xu hướng thị trường trong giai đoạn đại dịch. 

Sau khi dịch qua đi, nếu không có những hướng đi mới hoặc sự thay đổi, nó sẽ đối mặt với những thách thức và khó khăn trong việc duy trì và phát triển.

Tăng trưởng nhanh nhưng không bền vững

Cùng nhìn vào một số ví dụ cụ thể như Hopin, Thrasio và Pacaso để thấy rõ hơn về hiện tượng “kỳ lân bay màu” của các startup.

Startup Hopin, một nền tảng quản lý sự kiện ảo, đã tạo ra tiếng vang lớn khi thu về tổng cộng 1 tỷ USD trong năm 2020 và 2021. Với mức định giá cao nhất lên tới 7,75 tỷ USD, Hopin đã trở thành “ngôi sao sáng” trong cộng đồng đầu tư. 

Tuy nhiên, chỉ trong vòng một năm, công ty bất ngờ đối mặt với bão tố và buộc phải điều chỉnh bước đi. Tháng 7/2022, trụ sở tại London đã phải đưa ra quyết định sa thải 29% nhân viên, một biện pháp đầy cam go nhằm xoay chuyển tình hình tài chính bất lợi.

Thrasio, một startup chuyên mua lại các thương hiệu bên thứ ba trên Amazon và tối ưu hóa vận hành, đã huy động được tổng cộng 2,2 tỷ USD vốn cổ phần và 1,2 tỷ USD vay nợ vào cuối năm 2021 để thúc đẩy tăng trưởng. 

Tuy nhiên, vào tháng 5/2022, Thrasio đồng loạt sa thải hàng loạt nhân viên, tạo nên một cú sốc trong ngành công nghiệp. Đồng thời, kế hoạch IPO của công ty, với mức định giá 10 tỷ USD, bị hoãn do sự giảm tốc trong tăng trưởng của thương mại điện tử tại thị trường Mỹ.

Một startup khác, Pacaso, chuyên cung cấp dịch vụ mua cổ phần bất động sản nghỉ dưỡng, đã nhanh chóng được coi là một “kỳ lân” chỉ sau 5 tháng ra mắt. Tuy nhiên, khi thị trường bất động sản lao dốc và lãi suất thế chấp tăng mạnh, Pacaso đã gặp khó khăn và bước vào tình trạng “bay màu”.

Thị trường không thuận lợi cho các doanh nghiệp

Hiện tượng này không chỉ xuất phát từ các công ty khởi nghiệp mà còn liên quan đến cách mà các nhà đầu tư định giá các startup trong thời điểm đó. 

Một trong những ví dụ tiêu biểu là Bird – một startup cho thuê xe điện, đã khiến cả ngành công nghiệp chao đảo chỉ sau vài tháng ra mắt. Với dòng xe scooter mang thương hiệu Bird xuất hiện khắp các thành phố lớn của Mỹ, họ trở thành hiện tượng đáng chú ý tại thời điểm đó. 

Tháng 5/2021, Bird tuyên bố sáp nhập với một công ty SPAC với mức định giá ban đầu ước tính lên tới 2,3 tỷ USD. Tuy nhiên, ngay sau khi thương vụ hoàn tất vào tháng 11/2021, giá trị cổ phiếu của công ty giảm một cách đáng kể.

Trong quý đầu năm 2023, Bird ghi nhận doanh thu 29,5 triệu USD, giảm so với cùng kỳ năm trước. Tổng chi phí hoạt động giảm 39% xuống 30,6 triệu USD, nhưng công ty kết thúc quý với khoản lỗ ròng 44,3 triệu USD. 

Số lượng chuyến đi cũng giảm 29% so với năm trước. Bird vẫn ghi nhận dòng tiền tự do âm, với mức lỗ thấp hơn. 

Mục tiêu của công ty là đạt EBITDA điều chỉnh từ 15 triệu đến 20 triệu USD và dòng tiền tự do dương từ 5 đến 10 triệu USD, với chi phí hoạt động điều chỉnh khoảng 100 triệu USD.

Sự sụt giảm về số lượng khách hàng và doanh thu của Bird có thể là do sự suy giảm chung trong ngành di động vi mô nói chung.

Hay công ty in ấn 3D Desktop Metal cũng đang trải qua những khó khăn đáng kể trên thị trường. Mặc dù được định giá hàng tỷ USD, vốn hóa thị trường của Desktop Metal hiện đạt khoảng 800 triệu USD. Điều này cho thấy sự suy giảm mạnh so với mức định giá trước đó.

Crunchbase chia sẻ rằng hiện tượng này không phải là hiếm, nhưng điều quan trọng hơn là thay vì chỉ tập trung vào việc tạo nên sự ồn ào và nổi bật trong thời gian ngắn, các startup cần hướng đến xây dựng giá trị bền vững và lâu dài.