Prefunding là gì? Có những cách quản lý rủi ro nào thay thế?

Prefunding đang được áp dụng cho nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường chứng khoán Việt Nam, yêu cầu nhà đầu tư phải có đủ tiền trong tài khoản trước khi đặt lệnh. Phương pháp quản trị rủi ro này có những ưu và nhược điểm gì? 

Prefunding là gì? 

Prefunding đang được quy định áp dụng cho các nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường chứng khoán Việt Nam theo Thông tư 120 – Bộ Tài chính.  

Có thể hiểu đơn giản, khi nhà đầu tư khi muốn đặt lệnh cần ký quỹ đủ 100% tiền hoặc chứng khoán trong tài khoản giao dịch. Như vậy, giao dịch được đảm bảo thực hiện 100%. Nhưng điều này lại gây ra một cản trở khác. Đó là ở Việt Nam sẽ không áp dụng chi phí xử lý giao dịch không thành công. 

Trong khi cả 2 yếu tố này đều nằm trong đánh giá xét hạng thị trường chứng khoán FTSE Russell. 

Ưu nhược điểm của Prefunding 

Có thể coi việc yêu cầu ký quỹ 100% giao dịch trước đặt lệnh là một phương pháp dự phòng rủi ro tuyệt đối.

Cả bên mua và bên bán chứng khoán đều sẵn sàng năng lực cho việc thực hiện giao dịch. Nhưng với nhà đầu tư thì việc đặt cọc toàn bộ giao dịch trước khi đặt lệnh lại ảnh hưởng lớn.

Với các nhà đầu tư nước ngoài, việc sử dụng toàn bộ số tiền giao dịch để ký quỹ từ khi đặt lệnh ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của họ.  

Thị trường Việt Nam chưa cho phép bán khống hay bán chứng khoán chờ về nên thời gian cũng gây ảnh hưởng tới hiệu quả giao dịch do thời gian T+2 có thể ảnh hưởng tới giá chứng khoán. Thanh khoản toàn thị trường cũng sẽ gặp trở ngại. 

Các giải pháp quản lý rủi ro giao dịch khác 

Mặc dù an toàn nhưng prefunding cũng gây ra không ít khó khăn cho việc phát triển thị trường, đặc biệt đến việc nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam. 

Đa số thị trường nước ngoài không yêu cầu ký quỹ trước khi thực hiện giao dịch. Họ chỉ cần có đủ tiền hoặc chứng khoán tại một thời điểm trước khi thực hiện thanh toán giao dịch. Hoặc sử dụng những cách kiểm soát rủi ro khác.  

Cách kiểm soát này có thể là chỉ yêu cầu thanh toán một phần, ký quỹ một phần, hay áp dụng mô hình đối tác bù trừ trung tâm và có cả việc cho vay chứng khoán.  

Ký quỹ một phần giao dịch 

Ví dụ với phương án chỉ yêu cầu nhà đầu tư đặt cọc một phần giao dịch, khi áp dụng nhà đầu tư chỉ cần có sẵn tiền trong tài khoản chỉ cần tương đương một phần nhỏ của giao dịch. Số tiền còn lại sẽ được thu vào thời điểm thực hiện nghĩa vụ tài chính giao dịch. Tuy nhiên nếu nhà đầu không thực hiện giao dịch sẽ bị phạt số tiền lớn, tuỳ theo giá trị thiệt hại.  

Trên thế giới, tỷ lệ nhà đầu tư vi phạm không thực hiện thanh toán đang ở mức 2%.  

Đối tác bù trừ trung tâm 

Phương pháp bù trừ thanh toán theo mô hình CCP có thể áp dụng cho thị trường cơ sở. Đây được coi như một đơn vị đứng giữa bên mua và bên bán chứng khoán để bảo lãnh nghĩa vụ giữa các bên.  

Các thành viên muốn tham gia cơ chế bù trừ thanh toán sẽ phải đáp ứng các yêu cầu chặt chẽ. Các giao dịch không đủ chứng khoán để bán, sẽ được tách để bên bán giao đủ vào các ngày làm việc kế tiếp. Ngoài ra còn có cơ chế mua vào bắt buộc nếu bên bán không đủ cổ phiếu.