Thu nhập tổng là gì mà nhiều người lương thấp vẫn sống như giới thượng lưu?

Có bao giờ bạn thắc mắc “Vì sao bạn mình cùng một mức lương 15 triệu/tháng nhưng có tiền đi du lịch quanh năm, dùng toàn hàng hiệu,… còn bản thân chỉ đủ sinh hoạt hàng ngày?”. Phải chăng lý do nằm ở “thu nhập tổng”, sự khác biệt giữa người 1 nghề và người đa dạng hóa thu nhập. 

Hôm nay cùng DNSE tìm hiểu ngay thu nhập tổng là gì? Sức mạnh của thu nhập tổng? Và đây có phải lý do mà người lương 15 triệu cũng có khả năng chi tiêu như 150 triệu/tháng?

1. Thu nhập tổng là gì?

Khái niệm thu nhập tổng

Thu nhập tổng (hay còn gọi là tổng thu nhập) là tổng tất cả các khoản thu nhập của một cá nhân nhận được từ nhiều nguồn khác nhau trong một khoảng thời gian nhất định.

Đặc điểm của thu nhập tổng

Tính đa nguồn

Nga, 25 tuổi, là nhân viên văn phòng ở Hà Nội với mức lương 15 triệu/tháng. Ban ngày đi làm, tối về livestream bán hàng trên tiktok và tiếp thị liên kết, thu nhập mỗi tháng cũng dao động 50-60 triệu/tháng. Vì vậy, thu nhập tổng của Nga thường trong khoảng 65-75 triệu/tháng. Đây chính là đặc điểm “tính đa nguồn” của tổng thu nhập.

Nó không chỉ bao gồm tiền lương mà là tất cả khoản thu khác như:

• Thu nhập từ lương
• Thu nhập từ kinh doanh
• Lợi tức từ đầu tư (cổ tức, lãi trái phiếu, lãi tiết kiệm)
• Thu nhập từ cho thuê tài sản (nhà, xe…)

Tức là, nếu tiền vào tài khoản của bạn đến từ nhiều nơi, tất cả đều tính vào thu nhập tổng.

Tính gộp (trước khi trừ chi phí hoặc thuế)

• Thu nhập tổng là số tiền gộp, chưa khấu trừ chi phí, thuế thu nhập cá nhân hay các khoản chi khác.
• Ví dụ: Hùng cho thuê nhà được 10 triệu/tháng → đây là thu nhập tổng, dù bạn có thể còn phải trả chi phí bảo trì, thuế mỗi tháng,…

Phản ánh toàn diện khả năng kiếm tiền của một cá nhân

• Thu nhập tổng cho biết tổng giá trị tài chính bạn tạo ra trong một khoảng thời gian nhất định (tháng, quý, năm).
• Là một chỉ báo quan trọng để đánh giá năng lực kiếm tiền của bạn, mức sống, năng lực tài chính cá nhân hay thậm chí còn liên quan đến khả năng vay vốn, hoặc xếp hạng tín nhiệm,…

Là cơ sở để tính thu nhập chịu thuế

• Cơ quan thuế sẽ dựa vào thu nhập tổng (sau khi điều chỉnh một số khoản được miễn/khấu trừ) để tính thuế thu nhập cá nhân.
• Do đó, hiểu và kiểm soát thu nhập tổng giúp bạn:

• Lập kế hoạch khai thuế chính xác
• Tận dụng tối đa các khoản miễn trừ hợp pháp

Ví dụ: Quay trở lại ví dụ ở đầu bài, với mức lương 15 triệu/tháng, Nga sẽ được công ty hỗ trợ khấu trừ thuế thu nhập cá nhân nên số tiền thực nhận thường thấp hơn 15 triệu/tháng vì đã trừ thuế và bảo hiểm.

Tuy nhiên, với doanh thu từ livestream và affiliate 60 triệu/tháng thì Nga cần tổng hợp lại thu chi rõ ràng để thực hiện đúng nghĩa vụ thuế với nhà nước. 

Vì vậy, thu nhập tổng càng đa dạng, càng phải chú trọng các nghĩa vụ nộp thuế để tránh vi phạm pháp luật.

Có thể dao động theo thời gian

• Với người làm công ăn lương: thu nhập tương đối ổn định → dễ theo dõi.
• Với người kinh doanh, đầu tư, freelancer: thu nhập tổng thường biến động cao, theo mùa, thị trường hoặc hiệu suất cá nhân.

2. Thu nhập tổng khác gì với thu nhập thực nhận?

Tiêu chí	Thu nhập tổng	Thu nhập thực nhận
Định nghĩa	Tổng tất cả các khoản thu nhập từ nhiều nguồn khác nhau	Số tiền thực tế còn lại sau khi đã trừ thuế, chi phí, bảo hiểm,…
Thành phần	Lương, thưởng, phụ cấp, đầu tư, cho thuê, kinh doanh,…	Chỉ phần tiền thực tế bạn “cầm về” sau các khoản khấu trừ
Cách tính	Trước thuế và chi phí	Sau thuế và chi phí
Mục đích sử dụng phổ biến	Khai báo thuế, đánh giá năng lực tài chính tổng thể,…	Quản lý chi tiêu, lập ngân sách cá nhân
Ví dụ đơn giản	Tổng thu nhập 30 triệu (bao gồm lương, đầu tư, phụ cấp…)	Sau khấu trừ còn nhận 24 triệu chuyển khoản thực tế

3. Thu nhập tổng bao gồm các khoản nào?

Lương và tiền công

Đây là khoản tiền mà bạn nhận được từ công việc chính fulltime hàng ngày, thường khá ổn định, ít biến động hơn so với các khoản thu nhập phụ khác. Bao gồm:

• Lương cơ bản hàng tháng
• Phụ cấp (nếu có): ăn trưa, điện thoại, xăng xe…
• Trợ cấp (nếu có): trách nhiệm, độc hại, khu vực…
• Hoa hồng từ bán hàng, dịch vụ (tùy vị trí công việc)
• Tiền tăng ca, làm thêm giờ

Ví dụ: Chị Mai là nhân viên kinh doanh tại công ty mỹ phẩm X ở Hà Nội, lương mỗi tháng chị sẽ nhận:

• Lương cơ bản: 12 triệu
• Hoa hồng bán hàng: 5 triệu
• Phụ cấp điện thoại và xăng xe: 1 triệu
  → Tổng: 18 triệu/tháng từ lương & công

Thu nhập từ kinh doanh

Nếu bạn có hoạt động kinh doanh riêng (dù nhỏ), thì phần lợi nhuận ròng bạn thu được cũng được tính vào thu nhập tổng. Bao gồm:

• Lợi nhuận từ bán hàng online
• Doanh thu trừ chi phí khi làm chủ kinh doanh
• Dịch vụ cá nhân như dạy học, sửa chữa, tư vấn,…

Ví dụ: Ngoài giờ hành chính, anh Huy bán cà phê mang đi tại nhà, mỗi tháng sau khi trừ chi phí nguyên vật liệu,… anh lãi khoảng 7 triệu/tháng → tính vào thu nhập tổng.

Thu nhập từ đầu tư

Tất cả các khoản lãi, cổ tức, lợi nhuận,… từ việc mua bán chứng khoán, bất động sản, vàng hay tiền điện tử,… trên thị trường tài chính để sinh lời đều được quy về là thu nhập từ đầu tư. Bao gồm:

• Lãi từ gửi tiết kiệm
• Cổ tức từ cổ phiếu
• Lợi nhuận từ mua – bán cổ phiếu, trái phiếu
• Lợi nhuận từ đầu tư bất động sản,…

Ví dụ: Bạn gửi tiết kiệm 200 triệu, lãi suất 5%/năm → mỗi năm có 10 triệu tiền lãi. Đồng thời cũng mua cổ phiếu XXX được nhận cổ tức 2 triệu. Tất cả đều là thu nhập từ đầu tư 

Thu nhập từ sở hữu tài sản

Bên cạnh đầu tư, kinh doanh,… thì không ít người lựa chọn sinh lời từ tài sản hiện có như cho thuê nhà ở, văn phòng, xe di chuyển, đất nuôi trồng. Hay với những người trong ngành sáng tạo, viết sách, viết kịch bản,… thì có thể tạo ra thu nhập từ chất xám của mình.

Bao gồm:

• Tiền cho thuê nhà, đất, xe,…
• Tiền bản quyền: sách, nhạc, phần mềm,…
• Phí nhượng quyền, cấp phép sử dụng

Ví dụ:

• Cô Lan có căn hộ 2N1K cho thuê giá 10 triệu/tháng
• Anh Nam viết sách, mỗi quý nhận 3 triệu tiền bản quyền
  → Đây đều là thu nhập từ sở hữu tài sản

Các khoản thu nhập khác

Ngoài ra, trong tổng thu nhập cũng có những khoản khá đặc biệt mà không phải thường xuyên. Chẳng hạn như:

• Tiền trúng số, trúng thưởng gameshow
• Tiền quà tặng có giá trị lớn (có thể phải kê khai thuế)
• Hỗ trợ từ quỹ phúc lợi doanh nghiệp hoặc các khoản thưởng ngoài hệ thống

Ví dụ:

• Bạn trúng thưởng chiếc xe trị giá 500 triệu trong chương trình khuyến mãi
• Một cá nhân nhận quà tặng tiền mặt 100 triệu từ người thân → vẫn được tính vào tổng thu nhập (nếu vượt mức phải khai báo)

4. Cách tính thu nhập tổng dễ hiểu cho người mới

Công thức tính thu nhập tổng

Thu nhập tổng = Tổng tất cả số tiền bạn nhận được từ mọi nguồn hợp pháp, trong một khoảng thời gian nhất định (tháng / quý / năm)

Hoặc:

Thu nhập tổng = ∑(Lương + Kinh doanh + Đầu tư + Cho thuê + Thu nhập khác)

Ví dụ minh họa

Dưới đây là bảng tổng hợp các nguồn thu nhập 1 tháng của Nga:

Nguồn thu nhập	Số tiền (VNĐ)	Nguồn nhận
💼 Lương cơ bản	15.000.000	Nhận từ công ty
💰 Thưởng KPI	3.000.000	Nhận từ công ty
🎁 Thưởng sinh nhật công ty	1.000.000	Khoản tiền thưởng thêm ngoài lương
📦 Bán hàng online	30.000.000	Kinh doanh riêng
🏠 Cho thuê phòng trọ	6.000.000	Cho thuê nhà riêng theo tháng
💳 Lãi tiền gửi tiết kiệm	900.000	Lãi tháng từ sổ tiết kiệm ngân hàng

Áp dụng công thức ta có thu nhập tổng 1 :

Thu nhập tổng = ∑(15.000.000 + 3.000.000 + 1.000.000 + 30.000.000 + 6.000.000 + 900.000) = 55.900.000 VNĐ/tháng

*Lưu ý: Đây là thu nhập tổng vì bao gồm tất cả nguồn tiền mà Nga nhận được trong tháng, chưa trừ thuế TNCN, bảo hiểm,…

5. Vì sao cần hiểu rõ thu nhập tổng?

Nhiều người trong số chúng ta vẫn hay thắc mắc “Vì sao làm nhiều mà không biết tiêu đâu tháng nào cũng hết tiền, không dư giả”. Phải chăng vì chúng ta chỉ làm và tiêu, không có quản lý tài chính cá nhân để đến đến tình trạng không kiểm soát được thu chi của mình. 

Điểm qua những lý do quan trọng vì sao cần có kế hoạch theo dõi thu nhập tổng rõ ràng:

• Lập kế hoạch tài chính cá nhân chính xác hơn: Nếu bạn chỉ nhìn vào lương mỗi tháng, bạn sẽ dễ bỏ qua những khoản tiền không thường xuyên như: thưởng, thu nhập phụ, tiền đầu tư, hay thu nhập từ cho thuê,… 

Hiểu rõ thu nhập tổng = tính đúng tổng dòng tiền vào → lên kế hoạch chi tiêu, tiết kiệm, đầu tư hợp lý hơn.

• Dễ dàng kê khai thuế đúng và đủ: Cơ quan thuế không chỉ nhìn vào lương của bạn mà là tổng tất cả thu nhập từ các nguồn. Nếu bạn có kinh doanh, đầu tư, cho thuê tài sản,… thì cần khai báo rõ ràng. 

Hiểu thu nhập tổng = tránh thiếu sót, chậm nộp, hoặc bị phạt vì kê khai sai.

• Cơ sở để so sánh các nguồn thu nhập: Khi thu nhập tổng được nắm rõ trong lòng bàn tay, bạn sẽ biết mình đang làm gì, khoản nào tiềm năng khoản nào không, khoản nào nên đẩy mạnh khoản nào nên giảm thiểu,… 

Hiểu thu nhập tổng = Định hướng kế hoạch việc làm cho bản thân phù hợp với mục tiêu.

• Tự đánh giá năng lực tài chính bản thân: Khi biết tổng thu nhập, bạn sẽ hiểu rõ “sức mạnh kiếm tiền” của mình, biết mình đang sống bằng một nguồn thu nhập hay nhiều nguồn,… Từ đó thấy được tiềm năng tăng trưởng tài chính cá nhân

Hiểu thu nhập tổng = Bước đầu để bạn nâng cấp cuộc sống, tăng năng suất kiếm tiền.

6. Tình huống thực tế: Lương “15 triệu” có thật là 15 triệu?

“Tôi từng bị đồng nghiệp nói xấu vì lương 15 triệu nhưng xài hàng hiệu…”

Ở công ty, ai cũng thắc mắc:

“Không hiểu sao Nga chỉ làm hành chính lương 15 triệu mà ngày nào cũng 1 ly Starbucks, tháng nào cũng spa đều như cơm bữa, tháng trước vừa đi Phú Quốc, tháng này đã đặt tour đi Bali?”

Nhiều người thì thầm: “Chắc nhà giàu nuôi…”

Cũng vì vậy mà nhiều người chơi với Nga nhưng “bằng mặt không bằng lòng”, thỉnh thoảng cũng có những tin đồn không hay xoay quanh những cái túi hiệu Nga dùng, giày hiệu Nga đi. 

Thế nhưng, có những câu chuyện cá nhân không mấy ai biết ở Nga, trừ những chị em thân thiết. Đó là, ngoài lương hành chính 15 triệu, mỗi tối Nga còn:

• Set máy livestream và làm affiliate tới khuya để có được mỗi tháng tối thiểu 30 triệu tiền bán hàng.
• Nga có một căn hộ 2N1K nhỏ xinh cho mấy em sinh viên thuê mỗi tháng 6 triệu.
• Ngoài ra còn có khoản tiết kiệm ngân hàng mỗi tháng tiền lãi cũng đủ tiền xăng xe di chuyển.

Ở tuổi 25, thu nhập tổng mỗi tháng của Nga cũng tối thiểu 60 triệu, chưa kể những giai đoạn livestream bán hàng tốt thì lên 9 con số là chuyện bình thường.

Vậy nên, Nga không giàu có – chỉ là cô ấy không sống bằng một nguồn thu.

Còn bạn, nếu chỉ nhìn vào lương cố định, có thể đang bỏ qua tiềm năng thật sự của mình.

7. Kết luận

Có thể thấy, lương chỉ là một phần trong bức tranh tài chính của mỗi chúng ta. Hiểu đúng và quản lý tốt thu nhập tổng chính là chìa khóa giúp bạn chủ động hơn trong chi tiêu, đầu tư và hướng tới tự do tài chính. Đừng để con số trên hợp đồng giới hạn tiềm năng thu nhập của chính mình.

Đừng quên theo dõi Series Tài chính cá nhân của DNSE để cập nhật nhiều kiến thức hay ho cho hành trang tự do tài chính của bản thân nhé!