Pha loãng cổ phiếu là gì? Ví dụ và ảnh hưởng của việc pha loãng cổ phiếu

Pha loãng cổ phiếu là thuật ngữ quen thuộc trên thị trường chứng khoán. Tuy nhiên đa phần các nhà đầu tư thường khá e ngại trước động thái này. Bài viết sau đây của DNSE sẽ lý giải pha loãng cổ phiếu là gì, tác động thế nào đến nhà đầu tư và doanh nghiệp.

Pha loãng cổ phiếu 

Thuật ngữ pha loãng cổ phiếu trong tiếng Anh là Dilution, Stock Dilution hoặc Equity Dilution.

Pha loãng cổ phiếu là khi doanh nghiệp phát hành thứ cấp thêm cổ phiếu khiến cho tỷ lệ sở hữu cổ phiếu của các cổ đông hiện tại giảm xuống. Hoặc khi những người nắm giữ quyền chọn cổ phiếu thực hiện quyền chọn của mình.

Xem thêm: Quyền mua cổ phần là gì? Những điểm khác biệt so với chứng quyền

Khi số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên, mỗi cổ đông hiện hữu sẽ sở hữu một phần nhỏ hơn của công ty. Kéo theo đó là quyền biểu quyết, EPS và các quyền lợi kèm theo cũng bị giảm xuống.

Ví dụ: 

Công ty X đã phát hành 100 cổ phiếu cho 100 cổ đông. Lúc này mỗi cổ đông sở hữu 1% công ty. Sau đó, công ty mở đợt chào bán cổ phiếu lần thứ hai và phát hành 100 cổ phiếu mới cho 100 cổ đông khác. Như vậy tỷ lệ sở hữu cổ phần của mỗi cổ đông cũ sẽ còn lại 0,5%.

Các trường hợp pha loãng cổ phiếu

Cổ phiếu bị pha loãng sẽ xảy ra những trường hợp nhất định. Nhà đầu tư cần nắm rõ để có biện pháp phản ứng phù hợp, đảm bảo quyền lợi của mình.

Chào bán cổ phiếu

Hình thức này là việc phát hành cổ phiếu mới, nó sẽ được chia thành 3 dạng khác nhau. 

Chào bán riêng lẻ

Doanh nghiệp sẽ bán cổ phiếu cho một số ít cá nhân (dưới 100 người) đã được lên danh sách từ trước. Đó thường là những đối tác hay cổ đông chiến lược của chính doanh nghiệp.

Chào bán ra công chúng

Với hình thức này thì số lượng người mua sẽ không được ấn định trước, số cổ phiếu được bán ra rất nhiều. Chào bán ra công chúng phù hợp với doanh nghiệp đang cần huy động một lượng vốn đầu tư lớn. Tuy nhiên rủi ro pha loãng cổ phiếu cũng cao hơn so với chào bán riêng lẻ.

Chào bán cho cổ đông hiện hữu

Với hình thức chào bán cho cổ đông hiện hữu thì công ty đó sẽ phát hành thêm cổ phiếu. Sau đó bán lại toàn bộ số cổ phiếu mới cho chính những cổ đông của doanh nghiệp đó. Mỗi cổ đông sẽ được mua lượng cổ phiếu tương ứng với tỷ lệ sở hữu hiện tại của mình.

Trong trường hợp này, nếu tất cả cổ đông đều mua thêm cổ phiếu thì tỷ lệ sở hữu sẽ không thay đổi. Nhưng nếu có cổ đông không thực hiện quyền mua thì tỷ lệ sở hữu cổ phần của họ sẽ giảm, dẫn đến pha loãng cổ phiếu.

Ví dụ: Công ty X chào bán lần đầu 500.000 cổ phiếu. Cổ đông A nắm giữ 50.000 cổ phiếu, tương đương tỷ lệ sở hữu đối với doanh nghiệp là 10%. 6 tháng sau, công ty X tiếp tục phát hành thêm 1.000.000 cổ phiếu cho tất cả cổ đông hiện hữu. Khi đó, cổ đông A sẽ có quyền mua số lượng cổ phiếu tương ứng với 10% là: 

10% x 1.000.000 = 100.000 cổ phiếu

Nếu A thực hiện quyền mua 100 cổ phiếu thì tỷ lệ sở hữu vẫn duy trì là 10%.

Nếu A không thực hiện quyền mua cổ phiếu thì tỷ lệ sở hữu lúc này giảm còn:

50.000 : (500.000+1.000.000) = 3,3%

Cổ phiếu thưởng cho người lao động (ESOP)

ESOP là một dạng quyền mua cổ phiếu trong nội bộ doanh nghiệp, với mục đích chính để khích lệ và giữ chân nhân tài. Người mua cổ phiếu ESOP là ban lãnh đạo hoặc những nhân viên trong công ty. Do đó, việc phát hành ESOP sẽ làm giảm quyền sở hữu của cổ đông bên ngoài, đồng thời tăng thêm quyền hạn cho ban lãnh đạo.

Trái phiếu chuyển đổi thành cổ phiếu

Bên cạnh việc chào bán cổ phiếu, nhiều doanh nghiệp còn phát hành trái phiếu chuyển đổi. Đây là loại trái phiếu đặc biệt, có thể chuyển đổi thành cổ phiếu. Khi trái chủ có nhu cầu chuyển đổi lượng trái phiếu này sang cổ phiếu, doanh nghiệp phải phát hành thêm cổ phiếu mới. Sau quá trình chuyển đổi, doanh nghiệp sẽ giảm được khoản nợ vay từ trái phiếu. Đồng thời số lượng cổ phiếu cũng tăng tương ứng, kéo theo vốn chủ sở hữu tăng. Tuy nhiên tỷ lệ sở hữu của các cổ đông cũ bị giảm xuống.

Ví dụ: Cổ đông A nắm giữ 50 cổ phiếu của công ty X, tương đương tỷ lệ sở hữu là 10%. Sáu tháng sau, công ty X phát hành thêm 100 cổ phiếu cho một số trái chủ có nhu cầu chuyển đổi. Khi đó, tỷ lệ sở hữu của cổ đông A giảm xuống còn:

50 : (500+100) = 8,3%

Phát hành cổ phiếu mới khi sáp nhập, mua lại công ty khác

Một doanh nghiệp có thể phát hành và cung cấp cổ phiếu mới cho các cổ đông của công ty mục tiêu họ muốn mua. Các doanh nghiệp nhỏ hơn đôi khi cũng cung cấp cổ phiếu mới để thực hiện giao dịch hoán đổi cổ phiếu.  Tỷ lệ hoán đổi được hai bên thỏa thuận từ trước.

Ví dụ: Công ty A có 100.000 cổ phiếu, với giá thị trường là 100.000 đồng/cổ phiếu. Công ty B có 40.000 cổ phiếu, giá thị trường là 25.000 đồng/cổ phiếu. Công ty A sẽ tiến hành sáp nhập công ty B với phương án hoán đổi cổ phiếu.

Theo đó, công ty A tiến hành phát hành thêm 10.000 cổ phiếu và tiến hành hoán đổi toàn bộ số cổ phiếu của công ty B theo tỷ lệ 1:4 (1 cổ phiếu công ty A sẽ đổi được 4 cổ phiếu công ty B). Sau khi sáp nhập, số lượng cổ phiếu của công ty A sẽ là 110.000 cổ phiếu, và các cổ đông công ty B sẽ trở thành cổ đông của công ty A.

Lúc này, cổ phiếu của công ty A bị pha loãng nhưng mang ý nghĩa tích cực. Vì mục tiêu của các thương vụ sáp nhập thường hướng đến giảm chi phí sản xuất, giảm bớt đối thủ cạnh tranh và tăng thị phần.

Ảnh hưởng của việc pha loãng cổ phiếu

Tiêu cực

Đối với nhiều nhà đầu tư, việc pha loãng cổ phiếu thường là tín hiệu không mấy tích cực. Vì thực chất, việc tăng thêm số cổ đông khiến cho nhiều quyền lợi của họ bị ảnh hưởng. Một số tác động tiêu cực khi cổ phiếu bị pha loãng có thể kể đến:

• Quyền lợi của các cổ đông bị thay đổi đáng kể. Những người sáng lập nên doanh nghiệp có thể bị giảm quyền kiểm soát doanh nghiệp đó. 
• Hàng loạt các chỉ số tài chính của doanh nghiệp sẽ giảm trong ngắn hạn (EPS, ROE…)
• Tăng áp lực cho ban lãnh đạo khi phải tạo ra lợi nhuận tương ứng với vốn tăng thêm.

Tích cực

Tuy nhiên, pha loãng cổ phiếu không phải lúc nào cũng có nghĩa tiêu cực. Trong nhiều trường hợp, động thái này giúp doanh nghiệp có lợi hơn.

• Chào bán thêm cổ phiếu mới sẽ giúp doanh nghiệp huy động được lượng tiền lớn, bổ sung vốn chủ sở hữu. 
• Phát hành ESOP khiến nhân viên tăng động lực làm việc và gắn bó với công ty.
• Chuyển đổi trái phiếu sang cổ phiếu giúp doanh nghiệp giảm chi phí lãi vay.
• Việc pha loãng cổ phiếu do sáp nhập hoặc mua lại một công ty khác (M&A) thường mang ý nghĩa là tích cực.

Đối với nhà đầu tư, những thông tin về việc phát hành thêm cổ phiếu của doanh nghiệp có thể dễ dàng cập nhật thông qua trang Senses – Cảm nhận thị trường của DNSE. Nhà đầu tư chỉ cần tìm kiếm doanh nghiệp mình quan tâm và tra cứu tại phần tin tức. Những thông tin tại đây có thể giúp đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác trước mọi biến động.