Thu nhập từ đầu tư – Cách sinh lời và quản lý rủi ro cho người mới 2025 (P3)

Theo Bộ Xây dựng, 6 tháng đầu năm 2024, thị trường BĐS có hơn 253.000 giao dịch thành công, tương đương 110,26%. Hay tính đến cuối tháng 3/2025, TTCK Việt Nam ghi nhận gần 9,69 triệu tài khoản giao dịch. Những con số biết nói này là minh chứng cho thấy xu hướng tạo thu nhập từ đầu tư đang tăng trưởng rất sôi động.

Vậy thu nhập từ đầu tư là gì, bao gồm những hình thức nào và có rủi ro hay không? Cùng DNSE tìm hiểu ngay trong Phần 3 của Series Tài chính cá nhân để không bỏ lỡ cơ hội sinh lời!

1. Thu nhập từ đầu tư là gì?

1.1. Khái niệm thu nhập từ đầu tư

• Trang – sinh viên năm 4 Học viện Ngân hàng mỗi tháng trích 1 triệu từ thu nhập làm thêm để mua cổ phiếu với mục tiêu lãi 10%/năm và hưởng cổ tức.
• Dũng – Chuyên viên phân tích tại một doanh nghiệp bất động sản có tham gia vào hoạt động lướt sóng để kiếm tiền chênh lệch trong thời gian ngắn.
• Cuối 2014, Mạnh mua vàng với giá 35,15 triệu/lượng và giữ đến đầu 2025 bán ra với giá hơn 100 triệu/lượng, lãi khoảng 184,5%.

Tất cả các ví dụ trên đều là thu nhập từ đầu tư. Hiểu đơn giản, đây là khoản tiền chúng ta kiếm được từ việc sử dụng vốn để đầu tư vào các kênh sinh lời như thu nhập từ đầu tư chứng khoán, bất động sản, vàng, quỹ đầu tư, bitcoin hoặc góp vốn kinh doanh,…

Loại thu nhập này bao gồm cả:

• Thu nhập đầu tư thụ động: Bạn không cần trực tiếp tham gia quản lý hằng ngày như ví dụ của Linh hay Mạnh.
• Thu nhập đầu tư chủ động: Bạn phải chủ động phân tích, ra quyết định, theo dõi thị trường,… để đảm bảo tạo ra dòng tiền sinh lời như ví dụ của Dũng.

Hiểu đúng khái niệm này giúp bạn xây dựng chiến lược tài chính rõ ràng hơn thay vì chỉ chạy theo “cơ hội lời nhanh”.

>>> Thu nhập chủ động – Chìa khóa tự do tài chính cho người hiện đại (Phần 1)

>>> Thu nhập thụ động: Giấc mơ kiếm tiền khi đang ngủ – Bạn có đang bỏ lỡ? (P2)

1.2. Vai trò của thu nhập từ đầu tư trong hành trình tự do tài chính

So với các khoản thu nhập khác như lương cứng hay làm thêm,… thu nhập từ đầu tư được xem là một trong những chìa khóa giúp chúng ta thoát khỏi vòng xoáy “làm – tiêu – chờ lương”. Để từ đó có thể tiến tới tự do tài chính nhanh hơn đối với những ai có kiến thức đầu tư và biết tận dụng cơ hội.

• Tạo nguồn thu song song với công việc chính: Nhiều người trẻ hiện nay không chỉ sống bằng một nguồn thu nhập từ lương. Họ còn đầu tư để tạo thêm dòng tiền từ cổ tức, lãi trái phiếu, cho thuê bất động sản,…
• Tăng tốc tích lũy tài sản nhờ hiệu ứng lãi kép: Albert Einstein từng nói lãi kép là kỳ quan thứ 8 của thế giới để nói đến việc đầu tư giúp tài sản tăng theo cấp số nhân thay vì tuyến tính. Đây là cách giúp người bình thường xây dựng tài sản bền vững trong dài hạn, ngay cả khi vốn ban đầu không lớn.
• Là “tấm đệm” tài chính khi có biến cố xảy ra: Việc có nhiều nguồn thu từ đầu tư giúp bạn không bị động khi mất việc, giảm thu nhập hoặc gặp khủng hoảng kinh tế,…
• Là công cụ “mua lại thời gian” và tự do tài chính: Thu nhập từ đầu tư đủ lớn có thể giúp bạn nhanh chóng đạt được mục tiêu tài chính, nghỉ hưu sớm, chuyển sang làm công việc mình yêu thích thay vì phải xoay sở cả đời vì tiền.

2. Các hình thức tạo thu nhập từ đầu tư phổ biến

2.1. Đầu tư cổ phiếu

Mỗi tháng Trang trích 1 triệu mua cổ phiếu tích sản là ví dụ điển hình về đầu tư cổ phiếu. Đó là việc chúng ta bỏ vốn vào doanh nghiệp thông qua việc mua cổ phần. Khi giá cổ phiếu tăng hoặc doanh nghiệp chi trả cổ tức, bạn sẽ thu về lợi nhuận. 

Lợi nhuận của hình thức này phụ thuộc nhiều vào thị trường, kinh nghiệm đầu tư và quản lý rủi ro của chúng ta. Nhất là đối với trường phái trader, phái sinh, lướt sóng,…

Bonus thêm một thông tin hữu ích giúp mọi người gia tăng thu nhập từ đầu tư cổ phiếu đó là tham dự ngay cuộc thi Olympic Chứng khoán do DNSE tổ chức. Sân chơi dành cho các nhà đầu tư phái sinh và chứng khoán cơ sở thể hiện tài năng chinh phục đỉnh cao lợi nhuận.

Mật mí, tổng giải thưởng dành cho những vận động viên dẫn đầu cuộc đua lợi nhuận trên đấu trường lên đến 638.500.000 VNĐ. Tham gia ngay TẠI ĐÂY.

2.2. Đầu tư trái phiếu

Khác với cổ phiếu, trái phiếu mang lại thu nhập dưới dạng lãi suất cố định từ tổ chức phát hành (doanh nghiệp hoặc chính phủ). Đây là hình thức tạo thu nhập từ đầu tư an toàn, phù hợp với người ưu tiên ổn định và ít biến động. 

Tuy nhiên, đi kèm với rủi ro thấp là lãi suất thấp so với các loại hình khác. Chẳng hạn lãi suất trái phiếu chính phủ 2025 chỉ dao động 2-3%, trái phiếu doanh nghiệp khoảng 4-9% tùy công ty phát hành.

2.3. Đầu tư bất động sản

Dũng là một trong những ví dụ điển hình về lướt sóng bất động sản nói riêng, đầu tư bất động sản nói chung. Dù vốn đầu tư ban đầu khá lớn, đây vẫn là kênh yêu thích của nhiều người Việt nhờ tính hữu hình và tiềm năng sinh lời

Ngoài lướt sóng “ăn” chênh lệch còn có thu nhập đến từ cho thuê nhà đất,… Tuy nhiên, lợi nhuận càng cao thì rủi ro cũng đáng kể, chẳng hạn như bong bóng bất động sản dẫn đến nhiều người mất trắng, phá sản.

2.4. Đầu tư quỹ mở và quỹ ETF

Nếu bạn chưa có kinh nghiệm nhưng vẫn muốn kiếm thêm thu nhập từ đầu tư tài chính thì có thể cân nhắc quỹ mở hoặc quỹ ETF. Đây được xem là loại hình đầu tư gián tiếp vào cổ phiếu/trái phiếu thông qua các chuyên gia, đồng thời giảm thiểu rủi ro cá nhân hóa.

Lãi suất của loại hình này thường ở tầm trung, cao hơn trái phiếu nhưng rủi ro thì thấp hơn cổ phiếu. 

2.5. Gửi tiết kiệm ngân hàng

Gửi tiết kiệm hoặc đầu tư vào các sản phẩm tài chính của ngân hàng cũng là một hình thức kiếm thu nhập từ đầu tư phổ biến. Đặc biệt là đối với những cá nhân không có nhiều thời gian theo dõi thị trường và muốn một mức lãi suất ổn định, ít rủi ro,…

Đặc trưng của gửi tiết kiệm thường theo kỳ hạn từ 1 tháng đến 36 tháng, lãi suất hiện nay cũng không quá cao. Theo cập nhật từ BIDV, Vietcombank, Techcombank (tháng 05/2025), lãi suất chỉ dao động 4-5%/năm. 

2.6. Đầu tư vàng, ngoại tệ

Vàng, ngoại tệ cũng là những hình thức kiếm thu nhập từ đầu tư được nhiều người yêu thích. Chúng ta có thể mua vàng để tích trữ hoặc đầu tư với hy vọng giá vàng sẽ tăng trong tương lai, giúp sinh lời tiền vốn mà không đòi hỏi quá nhiều kiến thức chuyên môn như cổ phiếu, trái phiếu, bất động sản hay tiền điện tử.

Còn đầu tư ngoại tệ là việc mua và nắm giữ các đồng tiền của các quốc gia khác như USD, EUR, JPY,… với mục đích kiếm lợi nhuận từ sự thay đổi tỷ giá hối đoái.

2.7. Đầu tư kinh doanh hoặc góp vốn

Đây là hai hình thức mang lại thu nhập từ đầu tư khá phổ biến, cơ hội sinh lời cao nhưng cũng đi kèm với một mức độ rủi ro lớn hơn so với gửi tiết kiệm hay đầu tư vàng,… 

Tuy nhiên chúng ta cần có kiến thức về ngành nghề để có thể lựa chọn dự án tiềm năng hoặc góp vốn vào doanh nghiệp có khả năng sinh lời tốt. Đồng thời cũng cần khả năng chấp nhận rủi ro để đạt được lợi nhuận cao hơn. 

3. Cách tính lợi nhuận và thu nhập từ đầu tư

3.1. Khái niệm lợi nhuận ròng

Đây là lợi nhuận thực tế mà nhà đầu tư thu được sau khi đã trừ đi tất cả các chi phí phát sinh (ví dụ: thuế, phí giao dịch, phí quản lý tài sản,…) và bất kỳ khoản tổn thất nào từ các khoản đầu tư khác. 

Lợi nhuận ròng = (Giá bán – Giá mua) – Tổng chi phí phát sinh

= Lợi nhuận gộp – Tổng chi phí phát sinh

Ví dụ: Dũng mua một miếng đất ngoại thành Hà Nội giá 3,2 tỷ. 6 tháng sau giá đất tăng, Dũng bán lại cho người khác với giá 3,8 tỷ. Thuế chuyển nhượng 1% là 38 triệu, chi phí khác để hoàn tất thủ tục, giấy tờ mua bán – sang tên khoảng 20 triệu. 

Vậy, với tiền lãi 600 triệu, sau khi trừ 58 triệu chi phí, Dũng đạt mức lợi nhuận ròng là 542 triệu chỉ sau 6 tháng.

3.2. Tỷ suất lợi nhuận ROI

Tỷ suất lợi nhuận ROI (Return on Investment) là chỉ số rất quan trọng giúp đo lường mức độ sinh lời của khoản đầu tư. ROI cho biết bạn đã thu về bao nhiêu lợi nhuận so với số tiền đã bỏ ra để đánh giá hiệu quả của các khoản đầu tư tài chính.

ROI = (Lợi nhuận ròng/Số vốn bỏ ra ban đầu) x 100%

Ví dụ: Với lợi nhuận ròng 542 triệu so với 3,2 tỷ vốn bỏ ra, tỷ suất ROI mà Dũng đạt được là:

ROI = (542/3200) x 100% ≈16.94%

4. Các chiến lược tối ưu thu nhập từ đầu tư

4.1. Chiến lược đầu tư dài hạn (Buy & Hold)

Buy & Hold là chiến lược mua tài sản và giữ trong thời gian dài (thường từ vài năm trở lên), bất chấp biến động ngắn hạn của thị trường.

• Áp dụng cho: Cổ phiếu, bất động sản, ETF, quỹ mở…
• Ưu điểm: Tận dụng được sức mạnh của tăng trưởng lãi kép, tiết kiệm chi phí giao dịch, ít bị ảnh hưởng bởi biến động ngắn hạn.
• Nhược điểm: Cần kiên nhẫn và có tầm nhìn dài hạn, dễ bị ảnh hưởng tâm lý khi thị trường giảm sâu.
• Phù hợp với: Người mới đầu tư, người có dòng tiền nhàn rỗi ổn định.

4.2. Chiến lược đầu tư ngắn hạn (lướt sóng, trading)

Chiến lược này tận dụng biến động giá ngắn hạn để mua – bán liên tục kiếm lời trong thời gian ngắn (từ vài ngày đến vài tháng).

• Áp dụng cho: Cổ phiếu, tiền ảo, vàng, ngoại tệ…
• Ưu điểm: Có thể kiếm lời nhanh trong thời gian ngắn, linh hoạt với thị trường.
• Nhược điểm: Rủi ro cao, tốn thời gian theo dõi thị trường, dễ bị “cháy tài khoản” nếu thiếu kiến thức và kỷ luật.
• Phù hợp với: Người có kinh nghiệm, thời gian theo dõi thị trường thường xuyên.

4.3. Chiến lược đầu tư định kỳ (DCA)

DCA là chiến lược đầu tư một khoản tiền cố định theo chu kỳ (tuần, tháng…) bất kể giá tài sản cao hay thấp.

• Áp dụng cho: Cổ phiếu, ETF, quỹ mở.
• Ưu điểm: Giảm rủi ro bắt đáy sai thời điểm, ổn định tâm lý đầu tư, phù hợp cho người có thu nhập hàng tháng.
• Nhược điểm: Chịu một phần rủi ro từ thị trường, thu nhập từ đầu tư thấp so với các kênh khác nếu thị trường tăng trưởng tốt
• Phù hợp với: Người đi làm có thu nhập cố định, ít thời gian nghiên cứu thị trường.

4.4. Chiến lược tái đầu tư lợi nhuận

Chiến lược này sử dụng lợi nhuận sinh ra từ đầu tư (cổ tức, lãi trái phiếu, tiền cho thuê…) để tiếp tục đầu tư thay vì rút ra tiêu dùng.

• Áp dụng cho: Cổ phiếu chia cổ tức, quỹ mở, bất động sản cho thuê, trái phiếu doanh nghiệp…
• Ưu điểm: Tận dụng lãi kép để tăng trưởng tài sản nhanh chóng.
• Nhược điểm: Cần kỷ luật tài chính cao, không phù hợp nếu cần dòng tiền ngắn hạn.
• Phù hợp với: Người theo đuổi mục tiêu tài chính dài hạn (như nghỉ hưu sớm).

4.5. Xây dựng danh mục đầu tư cá nhân hóa

Đây là chiến lược phân bổ tài sản theo mục tiêu tài chính, mức độ chịu rủi ro, độ tuổi và tình trạng thu nhập cá nhân.

• Áp dụng cho: Hầu hết các loại tài sản (cổ phiếu, trái phiếu, vàng, bất động sản, tiền gửi…).
• Ưu điểm: Giảm thiểu rủi ro tổng thể, cân bằng giữa lợi nhuận và an toàn, phù hợp với từng giai đoạn sống.
• Nhược điểm: Cần có kiến thức để phân tích và điều chỉnh danh mục định kỳ.
• Phù hợp với: Mọi nhà đầu tư, từ cá nhân mới bắt đầu đến người có tài sản lớn.

5. Rủi ro trong quá trình tìm kiếm thu nhập từ đầu tư

5.1. Các rủi ro dễ gặp phải khi kiếm thu nhập từ đầu tư 

• Rủi ro từ thị trường: Đây là loại rủi ro phổ biến nhất  đến từ sự biến động giá của tài sản do các yếu tố bên ngoài như kinh tế vĩ mô, lạm phát, chính sách tiền tệ, khủng hoảng tài chính hoặc biến động toàn cầu. 

Ví dụ: Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) tăng/giảm lãi suất cũng ảnh hưởng đến giá cổ phiếu dù doanh nghiệp đó đang hoạt động ổn định.

• Rủi ro thanh khoản: Xảy ra khi bạn muốn bán tài sản nhưng không tìm được người mua, hoặc phải bán với giá rất thấp để thoát vốn. Điều này thường gặp với bất động sản hay cổ phiếu với hiện tượng “Múa bên trăng”.
• Rủi ro pháp lý và chính sách: Đây là rủi ro đến từ sự thay đổi luật pháp, chính sách của Nhà nước hoặc tranh chấp pháp lý. Đầu tư không rõ quy định hoặc thiếu giấy tờ hợp lệ có thể khiến bạn mất trắng tài sản.
• Rủi ro tâm lý và thiếu kiểm soát: Tâm lý sợ lỗ, FOMO – sợ bỏ lỡ cơ hội, hoặc hành động theo đám đông là những cạm bẫy tâm lý nguy hiểm khi tìm kiếm thu nhập từ đầu tư. Khi cảm xúc chi phối lý trí, bạn dễ bán tháo khi thị trường giảm, hoặc mua đuổi lúc giá đang cao, dẫn đến thua lỗ.
• Rủi ro về quản lý vốn: Phân bổ vốn không hợp lý như dồn hết trứng vào một giỏ hoặc vay mượn quá nhiều để đầu tư có thể khiến chúng ta rơi vào khủng hoảng tài chính nếu thị trường đảo chiều, không kịp trở tay.

5.2. Cách giảm thiểu rủi ro cho các hoạt động đầu tư sinh lời

• Đa dạng hóa danh mục: Nguyên tắc “không bỏ trứng vào một giỏ” luôn đúng. Thay vì dồn hết vốn vào 1 tài sản, bạn nên phân bổ vào nhiều kênh tùy thuộc vào xu hướng thị trường, mức độ rủi ro và mục tiêu của bản thân.
• Xác định khẩu vị rủi ro: Hiểu rõ mức độ chấp nhận rủi ro của mình là yếu tố quan trọng trước khi tìm kiếm thu nhập từ đầu tư. Hình thức đầu tư phụ thuộc vào bạn là người thích an toàn hay chịu được rủi ro cao, thích mạo hiểm,…
• Phân bổ vốn thông minh: Không nên “all-in” một cách cảm tính. Bạn có thể chia ngân sách theo nhiều công thức khác nhau như 60/30/10 hay 50/30/20,…

• Đầu tư dài hạn và kỷ luật: Đầu tư dài hạn thường giúp bạn “lọc nhiễu” các biến động ngắn hạn và tận dụng được xu hướng tăng trưởng tự nhiên của tài sản theo thời gian. 

• Cập nhật tin tức, kiến thức: Thị trường thay đổi liên tục và nhà đầu tư thành công là người luôn cập nhật xu hướng, chính sách mới cũng như những kiến thức nền tảng vững chắc để có thể tạo ra thu nhập từ đầu tư ổn định.

• Có phương án dự phòng: Thay vì dùng toàn bộ tiền tiết kiệm để đầu tư, hãy giữ lại một phần làm quỹ dự phòng rủi ro để chủ động hơn và không bị rơi vào thế ra quyết định sai lầm do áp lực tài chính.

>>> Tham khảo ngay Quản trị rủi ro trong ngành chứng khoán

>>> Quản trị rủi ro là gì? Làm thế nào để quản trị rủi ro?

6. Case study thực tế: Hành trình tạo thu nhập từ đầu tư của một người trẻ

“Cũng chỉ vì ham kiếm tiền nhanh, tôi mất trắng 150 triệu lướt sóng cổ phiếu theo phím hàng của môi giới. Nhưng điều bất lực nhất đó là số tiền tôi lén lấy từ khoản tiết kiệm của mẹ cất cho bố chữa chạy trong bệnh viện…” 

Đây là chia sẻ của Hùng – 27 tuổi, nhân viên văn phòng khi nói về bài học để đời của mình trong đầu tư. 

Sau những chán nản, thất bại, cúi đầu nhìn mẹ già xoay sở để có đủ tiền chữa chạy bệnh hậu Covid 19 cho bố, Hùng đã quyết tâm nghiên cứu và đi theo hướng đầu tư dài hạn, tận dụng lãi suất kép để sinh lời. Sau 3 năm, không chỉ gỡ lại khoản lỗ, Hùng còn kiếm thêm thu nhập từ đầu tư gần 5 triệu hàng tháng. 

Vậy nên, thu nhập từ đầu tư không phải trò đỏ đen, mà là hành trình của kỷ luật và kiến thức.

7. Kết luận

Tóm lại, thu nhập từ đầu tư có thể là chìa khóa góp phần tạo nên tự do tài chính, nhưng tất yếu đó không phải là con đường tắt trải đầy hoa hồng. Đó là cả hành trình dài hạn cần kiến thức, kỷ luật và cả thời gian để tích lũy. Nhưng nếu không bắt đầu thì sẽ không bao giờ đạt được mục tiêu tài chính nếu chỉ có tiết kiệm và chi tiêu.

Đừng quên theo dõi Series Tài chính cá nhân của DNSE để cập nhật nhiều kiến thức hay ho cho hành trang tự do tài chính của bản thân nhé!