Kho chứng khoán là gì và ưu nhược điểm mà nhà đầu tư cần biết

Kho chứng khoán là thuật ngữ khá quen thuộc đối với các nhà đầu tư lâu năm, nhưng lại khá lạ với những người mới tham gia thị trường. Vậy kho chứng khoán là gì? Những ưu nhược điểm của kho chứng khoán là gì? Hãy tìm hiểu trong bài viết sau đây.

Kho chứng khoán là gì?

Trước khi làm rõ cụm từ “kho chứng khoán”, chúng ta hãy cùng xem lại khái niệm về “margin” hay còn gọi là dịch vụ ký quỹ. Margin là hoạt động các nhà đầu tư vay tiền từ công ty chứng khoán để mua cổ phiếu với mức lãi suất được quy định. Các cổ phiếu này phải đáp ứng được điều kiện nhất định thì mới được cho vay. Tỷ lệ cho vay Margin cao nhất hiện nay là 1:2 theo quy định của Ủy ban Chứng khoán Việt Nam.

Từ nhu cầu vay thêm tiền của nhà đầu tư, dịch vụ kho chứng khoán ra đời. Thực chất, kho chứng khoán chính là dịch vụ ký quỹ nhưng không bị hạn chế về danh sách cổ phiếu được cho vay và tỷ lệ cho vay. Đồng nghĩa, lãi suất cho vay cũng sẽ cao hơn rất nhiều. Dịch vụ này sẽ có một bên khác, không phải công ty chứng khoán, không được cấp phép dịch vụ tài chính cung cấp. 

Ngoài cho vay tiền để mua chứng khoán, nhà đầu tư còn có thể vay cổ phiếu từ kho chứng khoán để thnm nguyên ực hiện “bán khống”. Mua bán qua kho chứng khoán là hình thức thỏa thuận dân sự giữa nhà đầu tư và bên cung cấp dịch vụ.

Ví dụ về kho chứng khoán

Giả sử A sở hữu 10.000 cổ phiếu của công ty VNM, với giá hiện tại là 100.000 VNĐ/cổ phiếu. Bạn A dự đoán rằng trong thời gian tới, mình sẽ cần tiền mặt để chi tiêu cho một mục đích nào đó nhưng lại không muốn bán cổ phiếu VNM vì tin rằng giá sẽ còn tăng.

Để có tiền mặt vẫn giữ được cổ phiếu, A quyết định cho một công ty chứng khoán mượn 5.000 cổ phiếu VNM trong kho của họ.

Hợp đồng cho vay: A và công ty chứng khoán sẽ ký một hợp đồng, trong đó có ghi rõ:

• Số lượng cổ phiếu cho vay: 5.000 cổ phiếu
• Thời gian cho vay: 3 tháng
• Lãi suất cho vay: 10%/năm
• Các điều khoản khác: phí giao dịch, điều kiện đáo hạn,…

Công ty chứng khoán cho vay: Công ty chứng khoán sẽ đưa 5.000 cổ phiếu của bạn A vào kho của họ.

Nhà đầu tư B bán khống: Đồng thời, có một nhà đầu tư khác là B, B dự đoán giá cổ phiếu VNM sẽ giảm trong 3 tháng tới. Để kiếm lời từ dự đoán này, B sẽ mượn 5.000 cổ phiếu VNM từ kho của công ty chứng khoán để bán ra thị trường với giá 100.000 VND/cổ phiếu.

Sau 3 tháng:

• TH1: Nếu giá cổ phiếu VNM giảm xuống còn 80.000 VNĐ/ cổ phiếu, nếu B mua lại 5.000 cổ phiếu nayfvowis giá 80.000 VNĐ/cổ phiếu để trả lại cho kho. Lợi nhuận của B sẽ là (100.000 – 80.000)*5000= 10.000.000 VNĐ, trừ đi lãi suất cho vay mà bạn B phải trả cho công ty chứng khoán.
• TH2: Nếu giá cổ phiếu VNM tăng lên 120.000VNĐ/cổ phiếu, B sẽ phải mua lại với giá cao hơn, dẫn đến thua lỗ.

Ưu điểm của kho chứng khoán

Cách thức hoạt động của kho chứng khoán

Luôn sẵn sàng danh mục mở rộng

Nhà đầu tư có thể tìm đến kho chứng khoán để vay bất cứ cổ phiếu tiềm năng nào dựa vào thỏa thuận giữa 2 bên. Lợi ích này không thể thực hiện được ở hình thức vay ký quỹ vì danh mục chứng khoán phải đáp ứng được nhiều tiêu chí.

Ngoài ra, kho chứng khoán chính là giải pháp cho tường hợp hết room margin ở các công ty chứng khoán. Khi thị trường tăng mạnh kéo theo nhu cầu sử dụng đòn bẩy của nhà đầu tư tăng cao.

Các công ty chứng khoán sẽ gặp phải trường hợp hết room margin. Lúc này, nhà đầu tư có thể tìm đến kho chứng khoán để vay tiền mua cổ phiếu mà không phải lo đến việc kín room margin.

Tỷ lệ cho vay cao

Tỷ lệ cho vay của các kho chứng khoán dao động từ 75% – 80%. Chắc hẳn các nhà đầu tư cũng biết đây là mức cho vay không hề nhỏ và không thể tìm thấy được ở dịch vụ margin.

Nhược điểm của sử dụng kho chứng khoán

Lãi suất rất cao

Do tỷ lệ cho vay cao, danh sách mã nhiều nên lãi suất của hình thức này rất cao. Thường gấp nhiều lần các công ty chứng khoán. Lãi suất này cũng không có mặt bằng cụ thể mà do nhà đầu tư và kho tự thỏa thuận. Như vậy để tránh việc bị “hớ” lãi suất, nhà đầu tư buộc phải tự mình tham khảo thông tin của nhiều kho khác nhau. 

Rủi ro danh mục

Vì được áp dụng danh mục mở rộng, không theo bất kỳ tiêu chuẩn xét điều kiện cụ thể nào nên bản thân danh mục của kho đã không an toàn thật sự. Trong danh mục này có cả những mã đã bị vào diện hạn chế giao dịch hay cảnh báo. 

Nếu bán kịp trước khi các mã bị ảnh hưởng, nhà đầu tư có thể coi là may mắn, nhưng nếu không thể bán, lúc này gần như sẽ mất trắng.

Rủi ro giao dịch

Rủi ro này đến từ việc khi đánh kho, nhà đầu tư sẽ phải sử dụng tài khoản mà kho cung cấp. Trong trường hợp tỷ lệ ký quỹ của nhà đầu tư bị giảm, phía kho có rất nhiều cách để “giam” toàn bộ số tiền ký quỹ và cả lãi do họ là chủ của tài khoản giao dịch. Đôi khi nhà đầu tư cũng bị mất quyền chủ động mua/bán với số cổ phiếu của mình. 

Minh bạch và pháp lý

Do kho thường được vận hành thủ công nên các báo cáo về tiền, cổ phiếu của nhà đầu tư sẽ do đại diện kho gửi tới nhà đầu tư bằng một file excel. Điều này dễ dẫn đến thông tin không đầy đủ, sai sót ở một số điểm. Thông tin không chính xác, đầy đủ có thể ảnh hưởng tới hiệu quả đầu tư. 

Bên cạnh đó một số kho còn chủ động thu thêm phí giao dịch, như vậy nhà đầu tư sẽ mất thêm 1 khoản tiền bên cạnh khoản phải trả cho công ty chứng khoán quản lý tài khoản sử dụng. 

Theo quy định của pháp luật hiện hành về hoạt động kinh doanh chứng khoán, tỷ lệ cho nhà đầu tư vay ký quỹ ban đầu do công ty chứng khoán quy định, nhưng không được cao hơn 50%, tức tỷ lệ ký quỹ tối thiểu là 50%. Nhưng với kho, mức ký quỹ có thể chỉ 20% và điều này là vi phạm pháp luật..