Kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh nhà đầu tư mới cần biết

Khi bắt đầu tham gia thị trường chứng khoán phái sinh, chia sẻ từ những người đi trước sẽ giúp các nhà đầu tư mới tránh được nhiều sai lầm không đáng. Vậy khi chơi chứng khoán phái sinh cần lưu ý điều gì? Hãy cùng tìm hiểu qua bài viết này nhé.

 

1. Có nên chơi chứng khoán phái sinh không?

Chứng khoán phái sinh là một dạng hợp đồng có thể giao dịch, có giá trị dựa vào tài sản cơ sở (chứng khoán cơ sở). Đầu tư chứng khoán phái sinh cần có nhiều kỹ năng và kiến thức hơn. Vì vậy, bạn nên nghiên cứu kỹ những cơ hội cũng như rủi ro trước khi đầu tư.

1.1. Cơ hội

• Giao dịch T0: Thông thường, khi đầu tư cổ phiếu bạn sẽ phải chờ đến ngày T+2 (2 ngày sau khi mua) mới có thể bán. Tuy nhiên, phái sinh cho phép bạn bán ngay trong phiên giao dịch. Đây là cơ hội mang lại lợi nhuận nhanh chóng cho những ai không muốn nắm giữ cổ phiếu qua đêm. 
• Đòn bẩy cao: Chứng khoán phái sinh cho phép bạn sử dụng tỷ lệ đòn bẩy cao. Nhà đầu tư chỉ cần ký quỹ một phần giá trị hợp đồng, khác với chứng khoán cơ sở. Vì vậy, khi đầu tư phái sinh có thể thu được nguồn lợi nhuận rất lớn khi sử dụng đòn bẩy.
• Phòng thủ khi thị trường giảm: Hiện tại, chứng khoán phái sinh là kênh duy nhất cho phép nhà đầu tư sinh lời khi thị trường giảm. Bạn có thể mở vị thế short và cược vào khả năng thị trường giảm giá. (Vị thế “short” là vị thế bán, tức là bạn có thể bán khi thấy thị trường đang có xu hướng giảm giá)

1.2. Rủi ro

• Biến động mạnh: Chứng khoán phái sinh được mua bán trong phiên dẫn đến nhiều người đảo vị trí liên tục ngay trong một ngày. Hậu quả là thị trường có thể biến động rất mạnh chỉ trong một phiên giao dịch. Nếu không có tầm nhìn tốt, khả năng thua lỗ của bạn là rất lớn.
• Tính lỗ qua đêm: Khác với thị trường cơ sở, chứng khoán phái sinh tính lãi/lỗ ngay sau khi hết phiên giao dịch, kể cả khi bạn chưa đóng vị thế. Nếu như hết phiên bạn bị lỗ thì khoản lỗ đó sẽ được cộng dồn cho đến ngày bạn đóng hợp đồng. Ví dụ, bạn mua 1 hợp đồng tương lai chỉ số VN30 với giá 1,240. Cuối phiên, giá đóng cửa của hợp đồng là 1,225. Vậy khoản lỗ của bạn là (1225-1240) * 100,000 =1,500,000
• Tỷ lệ đòn bẩy cao: Theo ước tính, đòn bẩy của phái sinh cao gấp khoảng 6 lần chứng khoán thông thường. Do đó, bạn cần nắm vững kiến thức cũng như chuẩn bị tâm lý để tránh mua/bán quá nhiều trong ngày theo biến động giá và dẫn đến thua lỗ.

2. Những lưu ý trước khi đầu tư chứng khoán phái sinh

2.1. Ký quỹ

Ký quỹ là khoản tiền hay chứng khoán nhà đầu tư nộp trước để đảm bảo bạn có đủ khả năng thanh toán giao dịch chứng khoán phái sinh. Tỷ lệ ký quỹ bằng tiền phải bằng ít nhất 80% giá trị tài sản ký quỹ theo như quy định. Có nhiều loại ký quỹ, nhưng quan trọng nhất là ký quỹ ban đầu (Initial Margin-IM). Cách tính ký quỹ ban đầu như sau:

Mức ký quỹ ban đầu = Giá giao dịch * Hệ số nhân Hợp đồng * Số lượng Hợp đồng mua/bán * Tỷ lệ ký quỹ yêu cầu

Trong đó, giá giao dịch được tính như sau:

• Đầu ngày giao dịch: Giá tham chiếu
• Trong ngày giao dịch: Giá khớp gần nhất
• Cuối ngày giao dịch: Giá cuối giờ

Đối với Hợp đồng tương lai chỉ số VN30, tỷ lệ ký quỹ được yêu cầu là 13%

Ví dụ: Nhà đầu tư mua 1 hợp đồng tương lai chỉ số VN30 với giá 1200 đồng. Hệ số nhân của hợp đồng là 100,000 đồng. Tỷ lệ ký quỹ là 13%. Như vậy:

Giá trị hợp đồng = 1200 x 1 x 100.000 = 120,000,000 VND

Số tiền phải ký quỹ ban đầu = 120,000,000 x 13% = 15,600,000 VND

Xem thêm: Hợp đồng tương lai là gì?

2.2. Có thể bán khống

Điểm khác biệt lớn nhất giữa đầu tư phái sinh và cổ phiếu là phái sinh cho phép bán khống. Tức là bạn có thể bán hợp đồng tương lai mà bạn không sở hữu. Ví dụ, bạn muốn bán hợp đồng tương lai chỉ số VN30 1 tháng. Bạn có thể đặt lệnh short mã chứng khoán VN30F1M.  Bằng cách này, khi chỉ số VN30 giảm, bạn vẫn có thể thu lại lợi nhuận. Đây có thể xem là một cách “cân bằng” lại tài sản của bạn trong trường hợp thị trường chứng khoán đi xuống. 

3. Kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh

3.1. Tìm hiểu luật chơi phái sinh

Nếu bạn là nhà đầu tư mới, bạn nên tìm hiểu các quy định khi chơi chứng khoán phái sinh. Để tóm tắt ngắn gọn cho nhà đầu tư, có một vài điều cần lưu ý như sau:

• Lưu ý 1: Đảm bảo tỉ lệ sử dụng tài sản ký quỹ (AR) ở mức an toàn. Có 3 mức AR như sau: An toàn (85%), Cảnh báo (87%), và Xử lý (90%). Để đưa tài khoản về mức an toàn, bạn có thể đóng bớt vị thế đang mở hoặc nộp tiền vào tài khoản.
• Lưu ý 2: Thanh toán lãi lỗ hàng ngày. Tài khoản đầu tư của bạn sẽ được tính lãi/lỗ dựa trên chênh lệch giá mua/bán hợp đồng tương lai với giá đóng cửa ngày hôm đó. Hoặc chênh lệch của giá đóng/mở vị thế trong trường hợp bạn thôi không nắm giữ vị thế.

3.2. Chơi ngắn và chốt lời từng phần

Thị trường sẽ thay đổi nhanh chóng chỉ sau một ngày, nhà đầu tư mới nên kiểm soát tốt cảm xúc và không nên đặt kì vọng quá cao. Vì vậy, cách tốt nhất là bạn đầu tư ngắn hạn và chốt lời ngay trong ngày. Hơn nữa, bạn sẽ bị tính lãi/lỗ theo ngày, nên tốt nhất là không nên mở vị thế qua đêm. Tốt nhất là bạn nên chốt lời một phần trong ngày bạn mở vị thế. 

3.3. Phương pháp Fibonacci thoái lui

Fibonacci Retracement hay còn gọi là Fibonacci thoái lui/Fibonacci hồi quy là một chỉ báo kỹ thuật giúp bạn đầu tư hiệu quả hơn. Với công cụ này, bạn có thể xác định các đường hỗ trợ và kháng cự trên biểu đồ chứng khoán. Đầu tiên, bạn xác định con sóng gần nhất. Nếu là sóng tăng, bạn hãy kéo đường Fibonacci từ đỉnh tới đáy. Hệ thống sẽ xuất hiện những mốc giá trị để bạn quyết định điểm mua/bán

Đối với sóng lên, bạn có thể mua tại các ngưỡng 0.981 (61.8%), 0.786 (78.6%) hoặc 1 (100%). Ngược lại, nếu chứng khoán giảm quá mốc 50%, bạn nên bán và sau đó mua lại tại ngưỡng 38.2%, 23.6% và 0%.

3.4. Cắt lỗ

Nếu chẳng may bạn bị thua lỗ, đừng chần chờ mà nên cắt lỗ càng sớm càng tốt. Cắt lỗ là một phương pháp quản lý rủi ro. Nó giúp bạn bảo toàn vốn và phần lãi đã kiếm được. Để cắt lỗ hiệu quả, bạn có thể sử dụng lệnh cắt lỗ (stop-loss). Đây là lệnh cho phép bán tự động khi giá chứng khoán rớt xuống một mốc nhất định. Đầu tiên, bạn đưa ra một mức giá cắt lỗ phù hợp (có thể ít hơn giá mua khoảng 10%). Sau đó, trên website đặt lệnh, bạn chọn lệnh “stop-loss” và điền giá cắt lỗ tương ứng.

3.5. Bảo toàn lãi

Nguyên tắc bảo toàn lãi là thực hiện chốt lãi ngay trong ngày, không duy trì vị thế qua đêm. Nhiều khi thị trường chứng khoán không thuận lợi, dẫn đến việc chỉ số đỏ nhiều ngày. Nhà đầu tư chỉ có thể tìm kiếm cơ hội bằng cách giao dịch trong phiên. Với phương pháp này, bạn có thể thu được mức lãi không nhỏ bằng cách mở vị thế bán và đóng vị thế trước phiên ATC.

Xem thêm: Cách tính lãi/lỗ chứng khoán phái sinh cho người mới bắt đầu

3.6. Quy tắc 2% – 6%

Một kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh được nhiều nhà đầu tư áp dụng chính là quy tắc 2% – 6%. Các bước để thực hiện nguyên tắc này như sau.

• Bước 1: Xác đinh ngưỡng hỗ trợ/ kháng cự bằng Fibonacci thoái lui
• Bước 2: Số tiền lỗ không vượt quá 2% tổng số tiền đầu tư/ mỗi vị thế.
• Bước 3: Số tiền chấp nhận mất: tối đa 6%.

3.7 Lựa chọn dịch vụ tiết kiệm nhất, quản lý rủi ro thuận tiện nhất

Việc đầu tư vào phái sinh mặc dù cho phép nhà đầu tư thu lời nhanh kể cả khi thị trường tăng hoặc giảm, nhưng lại đi kèm khá nhiều chi phí. Nhà đầu tư có thể tối ưu lợi nhuận của mình bằng cách chọn dịch vụ có nhiều ưu đãi và chi phí thấp như Future X của DNSE. 

Future X còn cho phép nhà đầu tư quản lý theo từng danh mục. Đây là biện pháp quản trị rủi ro hiệu quả, giúp nhà đầu tư có nhiều giao dịch có thể dễ dàng nắm bắt lợi nhuận hay lỗ từng deal từ đó có quyết định chính xác nhất. 

Kết luận

Trong bài viết này, DNSE đã chia sẻ cho bạn một số kinh nghiệm chơi chứng khoán phái sinh. Hi vọng thông qua những chia sẻ hữu ích này, bạn đã trang bị thêm cho mình nhiều kiến thức trước khi đầu tư. Đi kèm với những lợi ích luôn là các rủi ro, bạn hãy thật tỉnh táo để đầu tư hiệu quả nhé.