Phân tích kỹ thuật | 25/04/2022

Biên lợi nhuận gộp (Gross Profit Margin) là gì? Ý nghĩa và cách tính chỉ số này

Việc đánh giá các chỉ số tài chính trong chứng khoán có vai trò quan trọng đối với việc phân tích các hoạt động cơ bản của doanh nghiệp. Đồng thời, nó giúp đánh giá cổ phiếu dựa trên các yếu tố định lượng. Nhờ có các chỉ số này, chúng ta có thể theo dõi tình hình doanh nghiệp chặt chẽ hơn. Một trong những chỉ số quan trọng nhà đầu tư nào cũng nên hiểu rõ là Biên lợi nhuận gộp.

Vậy biên lợi nhuận gộp là gì? Cách tính và ý nghĩa chỉ chỉ số Gross Profit Margin là gì? Các bạn hãy tham khảo bài viết sau đây của DNSE để được giải đáp nhé. 

Biên lợi nhuận gộp – Gross Profit Margin là gì? 

Biên lợi nhuận gộp -Gross Profit Margin là gì?
Biên lợi nhuận gộp -Gross Profit Margin là gì?

Biên lợi nhuận gộp (tiếng anh là Gross Profit Margin) hay còn gọi là tỷ suất lợi nhuận gộp, là một chỉ tiêu quan trọng đánh giá khả năng sinh lời của doanh nghiệp. Chỉ tiêu này được tính theo tỷ lệ phần trăm và cho biết với mỗi đồng doanh thu tạo ra thì doanh nghiệp thu về được bao nhiêu đồng lợi nhuận gộp. 

Trong đó, có thể hiểu rằng lợi nhuận gộp là chênh lệch giữa doanh thu và chi phí bán hàng (bao gồm giá vốn hàng hóa, tiền thuê mặt bằng, tiền lương nhân viên,…). Nó được tính bởi công thức: 

Lợi nhuận gộp (GOS) = Doanh thu thuần – Chi phí bán hàng

Ví dụ: Chi phí bán hàng cho một chiếc áo bạn nhập về là 30 nghìn, bán được với giá 100 nghìn đồng. Như vậy, lợi nhuận gộp sẽ là 70 nghìn đồng. 

Công thức tính biên lợi nhuận gộp

Biên lợi nhuận gộp (GPM) = (Lợi nhuận gộp : Doanh thu thuần) x 100

Cách tính GPM trên Báo cáo tài chính

Kết quả kinh doanh hợp nhất của VNM
Kết quả kinh doanh hợp nhất của VNM

Dựa theo báo cáo kết quả kinh doanh VNM 2020, ta có các số liệu sau: 

  • Doanh thu thuần = 59.636
  • Lợi nhuận gộp = 27.669
  • Như vậy, GPM = (27.669 : 59.636) X 100 = 46.39%

Năm 2020, trong 100 đồng doanh thu được tạo ra thì VNM thu 46.39 đồng lợi nhuận gộp. 

Ví dụ khác: 

Giả sử để sản xuất một thùng sữa Vinamilk cần: chi phí nguyên liệu, nhân công, khấu hao tài sản cố định. Tổng chi phí nói trên là 185 nghìn đồng. Vinamilk bán thùng sữa này cho chuỗi Bách hóa xanh với giá 358 nghìn đồng. Như vậy, trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của VNM sẽ ghi nhận như sau: 

Chỉ số Giá trị (nghìn đồng)
Doanh thu thuần 358
Giá vốn 185
Lợi nhuận gộp 358 – 185 = 173
Biên lợi nhuận gộp (173/358) x 100 = 48.32%
Bảng kết quả hoạt động kinh doanh VNM

Xem thêm: Biên lợi nhuận ròng là gì? Công thức và ý nghĩa

Biên lợi nhuận gộp thế nào là tốt? 

Làm thế nào để nhà đầu tư có thể đánh giá số liệu GPM của doanh nghiệp tốt hay xấu? Liệu chúng ta có nên so sánh GPM của các doanh nghiệp khác ngành hay không? Hãy tham bảo 3 tiêu chí đánh giá biên lợi nhuận gộp của một doanh nghiệp sau đây nhé. 

Gross Profit Margin ổn định qua thời kỳ

Thông thường, hầu hết doanh nghiệp đều duy trì Gross Profit Margin ổn định qua các kỳ. Tuy nhiên trong một số trường hợp như có nhiều đối thủ mới cạnh tranh hay thay đổi mô hình kinh doanh sẽ có những biến động về chỉ số này. 

Nếu bạn nhận thấy biên lợi nhuận ròng của doanh nghiệp có sự giảm sút bất thường, cần đánh giá và xem xét kỹ nguyên nhân. Trong đó, hiệu quả sản xuất kém và doanh thu bán hàng sụt giảm là những nguyên nhân gây ra sự giảm sút chính của GPM. 

Nếu doanh nghiệp có sự gia tăng ở GPM, có thể xuất phát từ sự phục hồi sau khủng hoảng. Một số nguyên nhân khác có thể là sản phẩm mới ra đời, sự rút lui của đối thủ,…

Gross Profit Margin có xu hướng tăng qua thời kỳ

Một doanh nghiệp có tỷ suất lợi nhuận gộp tăng qua các thời kỳ là tín hiệu rất tốt. Điều này cho thấy hoạt động sản xuất của doanh nghiệp đang được nâng cấp giúp tối ưu giá vốn. Nó đồng nghĩa với lợi thế và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp ngày càng được củng cố. 

Bảng đánh giá xu hướng GPM của Vinamilk qua các quý
Bảng đánh giá xu hướng GPM của Vinamilk qua các quý

Như bạn có thể thấy, ở ví dụ trên, GPM của Vinamilk có xu hướng tăng bền vững qua các thời kỳ 2014 đến 2020. Năm 2014, GPM của Vinamilk là 32%, liên tục tăng đến các năm 2018 là 47%. Nhờ sự tăng trưởng trong doanh thu và lợi nhuận này, giá cổ phiếu của VNM trong giai đoạn này tăng giá rất ổn định. 

Gross Profit Margin cao hơn so với trung bình ngành

Khi so sánh độc lập chỉ số GPM của một doanh nghiệp, chúng ta khó lòng nhận định doanh nghiệp đang hoạt động tốt hay kém. Để sử dụng hiệu quả chỉ số này, nhà đầu tư nên so sánh giữa các doanh nghiệp trong cùng ngành. Trong cùng một ngành, doanh nghiệp nào có chỉ số GPM cao hơn, cho thấy doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh hơn. 

Ví dụ: Hòa Phát và Vinamilk là hai doanh nghiệp hoạt động trong hai lĩnh vực khác nhau. Do đó, nhà đầu tư không thể so sánh GPM của hai doanh nghiệp với nhau và rút ra kết luận Hòa Phát hay Vinamilk hoạt động hiệu quả hơn. Thay vào đó, bạn có thể so sánh GPM của từng doanh nghiệp với trung bình của ngành để đánh giá. 

Biên lợi nhuận gộp một số doanh nghiệp ngành thép
Biên lợi nhuận gộp một số doanh nghiệp ngành thép

Tại biểu đồ trên, khi so sánh biên lợi nhuận gộp của các doanh nghiệp trong ngành thép, có thể thấy rằng HSG có GPM trung bình khá cao và ổn định. Cụ thể, quý I năm 2020 cao nhất lên tới 17.3%. Trong khi đó, GPM của HPG có xu hướng phát triển kém ổn định hơn. Dù trong quý I, quý II năm 2019, GPM của HSG khá cao, nhưng ngay trong quý III và quý IV đã có sự sụt giảm đáng kể, thấp nhất là 6,86%. Còn lại, GPM của NKG và POM dù tăng trưởng khá ổn định nhưng không quá ấn tượng so với các doanh nghiệp còn lại trong ngành. 

Những yếu tố ảnh hưởng đến chỉ số biên lợi nhuận gộp (GPM)

Dựa vào công thức tính tỷ suất lợi nhuận gộp có thể nhận thấy: Doanh thu, chi phí sản xuất là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số GPM. Hãy xem chúng tác động thế nào đến sự biến động của chỉ số này nhé. 

Các yếu tố ảnh hưởng đến GPM của doanh nghiệp
Các yếu tố ảnh hưởng đến GPM của doanh nghiệp

Hiệu quả sản xuất của doanh nghiệp

Tỷ suất lợi nhuận gộp là thước đo đánh giá hiệu quả sản xuất, hoạt động của doanh nghiệp. Tỷ suất lợi nhuận gộp tốt là dấu hiệu cho thấy doanh nghiệp đang sản xuất hiệu quả, có lợi thế. Nhà đầu tư có thể so sánh biên lợi nhuận gộp giữa các công ty trong cùng ngành hoặc giữa các thời kỳ cho cùng một công ty. Doanh nghiệp nào có biên lợi nhuận gộp thấp hơn cho thì quá trình sản xuất kém hiệu quả hơn. 

Doanh thu bán hàng 

Doanh thu chắc chắn là yếu tố quyết định lớn đến tỷ suất lợi nhuận gộp. Doanh thu thấp có thể không làm cho biên lợi nhuận gộp thấp nếu doanh nghiệp tối ưu được giá vốn bán hàng. Tuy nhiên, nếu doanh thu không đủ chi trả các chi phí đầu vào thì chỉ số lợi nhuận gộp cũng không có ý nghĩa. 

Chiến lược định giá sản phẩm

Nếu doanh nghiệp tối ưu được chi phí vốn, bán được hàng nhưng chiến lược định giá kém cũng sẽ khiến biên lợi nhuận gộp thấp. Bởi lúc này, doanh thu không chênh lệch nhiều so với chi phí sản xuất, dẫn đến lợi nhuận gộp thấp. Vì vậy, doanh nghiệp cần có một chiến lược định giá sản phẩm tối ưu, phù hợp với thị trường. 

Làm thế nào để tăng tỷ suất lợi nhuận gộp

Thông thường, có hai cách để doanh nghiệp có thể tối ưu và gia tăng tỷ suất GPM. 

Tăng doanh thu thuần

Doanh nghiệp có thể nâng cao tỷ suất biên lợi nhuận gộp qua việc tăng doanh thu. Đây được xem là cách phổ biến, mang đến nhiều lợi ích nhất. Để làm được điều này, các doanh nghiệp cần phải bán nhiều hàng hơn hoặc tăng giá sản phẩm. Trên lý thuyết có vẻ khá dễ dàng, nhưng việc tăng giá sản phẩm chỉ khả thi với những doanh nghiệp có lợi thế cạnh tranh. Đồng thời, mức giá sau tăng phải phù hợp với mức sẵn sàng chi trả của người mua. Nếu nhu cầu sản phẩm không cao, đồng thời giá thành “trên trời”, doanh nghiệp sẽ rất dễ rơi vào tình trạng hàng tồn kho tăng nhanh chóng. 

Giảm chi phí đầu vào

Giảm chi phí đầu vào cũng là một cách hữu hiệu để tối đa hóa lợi nhuận gộp. Doanh nghiệp có thể tìm những nhà cung cấp nguyên liệu với giá thành rẻ hơn. Tuy nhiên, một vấn đề của việc giảm chi phí đầu vào có thể dẫn đến chính là giảm chất lượng sản phẩm. Vì vậy, để giảm chi phí mà không ảnh hưởng đến chất lượng, nhiều đơn vị chọn mở rộng quy mô sản xuất. Đây được xem là chiến lược cực kỳ hiệu quả trong dài hạn. Thông qua mở rộng quy mô, doanh nghiệp sẽ giảm được nhiều chi phí trung bình của nguyên liệu, nhân công, máy móc, tài sản,… 

Kết luận

Trong bài viết trên, DNSE đã cung cấp cho bạn những kiến thức về chỉ số biên lợi nhuận gộp. Mong rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn dễ dàng đánh giá kết quả hoạt động và tiềm năng phát triển của doanh nghiệp. Và nhờ đó, bạn sẽ biết mình nên đầu tư vào doanh nghiệp đó hay không. 

ads-3
share facebook
Author

Tác giả:

Nguyễn Thị Hậu

Đã đóng góp: 1 bài viết

Bài viết liên quan