Năm 2024, LPBank thu hút sự chú ý của giới đầu tư với việc đại hội đồng cổ đông thường niên thông qua kế hoạch đầu tư cổ phiếu FPT và/hoặc cổ phiếu thuộc danh mục VN30. Giao dịch được thực hiện trong năm 2024 - 2025 hoặc thời điểm phù hợp, sau khi có sự chấp thuận từ cơ quan quản lý. Số tiền ước tính của thương vụ trên vào khoảng gần 10.000 tỷ đồng. Sự trùng khớp giữa con số 5% cổ phần FPT mà LPBank dự kiến nắm giữ với lượng cổ phần FPT mà SCIC có kế hoạch bán ra đang khiến thị trường đồn đoán LPBank sẽ mua lại lô cổ phần SCIC thoái vốn.
Song thông tin từ SCIC cho biết, LPBank chưa tìm hiểu hoặc có trao đổi nào về việc này và “nếu SCIC có thực hiện thoái vốn FPT cũng phải thực hiện theo quy trình, chứ không có chuyện bán thỏa thuận cho một đối tác”.
Thẳng thắn mà nói, SCIC thoái vốn tại FPT ở mức giá hiện nay không phải là tệ, mặc dù cổ phiếu này vừa có đợt giảm giá từ đỉnh 159.000 đồng/cổ phiếu xuống quanh 110.000 đồng/cổ phiếu.
Vào năm 2020, SCIC đã thông báo đấu giá công khai toàn bộ cổ phần nắm giữ tại FPT - khi đó là hơn 46 triệu đơn vị, với giá khởi điểm 49.000 đồng/cổ phiếu, dự thu tối thiểu hơn 2.200 tỷ đồng. Thời điểm đó, phiên đấu giá không có người mua. Còn nay, nếu bán ra toàn bộ lô cổ phiếu FPT tương ứng 5% cổ phần của doanh nghiệp này, SCIC có thể thu về khoảng 8.000 tỷ đồng. Số tiền này cao gấp 3 lần mức dự thu tối thiểu khi SCIC bán đấu giá cổ phiếu FPT hồi năm 2020, một phần do thị giá tăng cao, một phần do số lượng cổ phiếu gia tăng thông qua những lần FPT chia cổ tức bằng cổ phiếu.
So với giá vốn đầu tư hơn 630 tỷ đồng, số tiền có thể thu về sau khi thoái vốn của SCIC tại FPT tăng hơn 13 lần.
Trong danh sách thoái vốn của SCIC năm nay, có những doanh nghiệp thuộc nhóm hàng đầu trong các ngành họ tham gia. Nếu SCIC thoái vốn thành công có thể ghi nhận thương vụ ấn tượng của năm như tại Nhựa Tiền Phong, Khoáng sản Hà Giang... Đầu năm 2025, SCIC đã bán vốn thành công tại Tổng công ty Thăng Long - CTCP, với doanh thu bán vốn đạt 223 tỷ đồng, giá vốn là 105 tỷ đồng, chênh lệch so với giá vốn đạt 118 tỷ đồng.
Nếu nhìn lại kết quả bán vốn của SCIC tại các doanh nghiệp trong giai đoạn 2021 - 2024, phần lớn các thương vụ có quy mô nhỏ. Cụ thể, SCIC đã thực hiện bán vốn thành công tại 43 doanh nghiệp, thu về 3.033 tỷ đồng trên 869 tỷ đồng giá vốn (gấp 3,5 lần giá vốn). Xa hơn, tính từ khi thành lập đến nay, SCIC đã thực hiện thoái vốn thành công tại 1.063 doanh nghiệp; trong đó, thoái hết vốn tại 959 doanh nghiệp, thu được gần 52.103 tỷ đồng, gấp 4,1 lần so với giá vốn.
Những con số này cũng cho thấy, Nhà nước đã không còn phải dành ra nguồn lực lớn để quản trị, quản lý phần vốn tại các doanh nghiệp nhỏ và không thực sự phù hợp với vai trò kinh tế nhà nước dẫn dắt. Việc thoái vốn tại các doanh nghiệp thuộc diện này cũng tạo ra nguồn vốn tích tụ tập trung để đầu tư cho các lĩnh vực thực sự cần vốn đầu tư nhà nước như hạ tầng, đổi mới sáng tạo...
Nhìn vào số lượng hơn 800 doanh nghiệp 100% vốn nhà nước và khoảng 1.500 doanh nghiệp nhà nước nắm giữ trên 50% vốn điều lệ, so với Quyết định về danh mục, ngành nghề mà Nhà nước cần nắm giữ chi phối vốn tại các doanh nghiệp đã được Thủ tướng Chính phủ ban hành cho giai đoạn 2021 - 2025, sẽ có rất nhiều doanh nghiệp thuộc diện cổ phần hóa, thoái bớt vốn nhà nước.
Nếu Nhà nước thực sự muốn giảm sự hiện diện tại những lĩnh vực không cần sự tham gia của Nhà nước, có lẽ cần một cú huých về chính sách để thúc đẩy thị trường này sôi động hơn.
Trước đây, SCIC thường bán đấu giá rộng rãi ra thị trường, các nhà đầu tư đều có thể tham gia mua cổ phần, thì nay phương thức đấu giá cả lô được quan tâm hơn. Nguyên nhân là để SCIC bán hết vốn nhà nước tại doanh nghiệp, tránh trường hợp rơi rớt một vài phần trăm cổ phần, doanh nghiệp vẫn phải quản lý vốn. Cách bán này cũng tạo điều kiện cho các nhà đầu tư chiến lược vào doanh nghiệp và đồng hành với doanh nghiệp về sau.
Vấn đề được quan tâm trong các đợt thoái vốn của SCIC là giá bán như thế nào. Hiện SCIC sử dụng giá khởi điểm là phương pháp tổng hợp từ định giá doanh nghiệp và giá thị trường trung bình 30 phiên khớp lệnh gần nhất (nếu là cổ phiếu đang niêm yết). Quy định này vô hình trung trở thành một rào cản với nhà đầu tư chiến lược. Thực tế cho thấy, đã có những đợt thoái vốn mà cổ đông hiện hữu của doanh nghiệp vì không muốn xáo trộn cơ cấu cổ đông đã kéo giá cổ phiếu lên rất cao, khiến nhà đầu tư mới không thể tham gia mua cổ phần.
Ngay như ở doanh nghiệp được cho là kinh doanh hiệu quả như Công ty cổ phần Nhựa Thiếu niên Tiền Phong (NTP), hiện nhóm cổ đông trong nước và nhà đầu tư lớn Nhật Bản Sekisui Chemical Co.,Ltd đang sở hữu chi phối cổ phiếu NTP. Việc SCIC thoái vốn tỷ lệ 37,1% tại doanh nghiệp cần sự ủng hộ của nhóm cổ đông lớn hiện hữu, nếu không khó có thể thành công. Để nhà đầu tư nước ngoài có thể tham gia đợt thoái vốn, Nhựa Thiếu niên Tiền Phong cần nới room ngoại lên cao hơn tỷ lệ 49% hiện nay.
Trong khi các đợt thoái vốn với quy mô lớn gặp khó khăn, dường như những doanh nghiệp “vừa miếng” nhà đầu tư sẽ thuận lợi hơn khi thoái vốn nhà nước.
Đầu năm 2023, cổ phiếu VGV của Tổng công ty Tư vấn Xây dựng Việt Nam - CTCP được giao dịch quanh vùng giá 12.000 đồng/cổ phiếu. 87% vốn của VGV được chuyển giao từ Bộ Xây dựng về SCIC vào giữa năm 2022. Doanh nghiệp có vốn điều lệ 357,7 tỷ đồng, không vay nợ, số dư tiền mặt hơn 200 tỷ đồng. Ngoài ra, VGV hiện đang quản lý và sử dụng lô đất 2.500 m2 tại trụ sở 243 Đê La Thành, phường Láng Thượng, Đống Đa, Hà Nội. Không chỉ VGV, các công ty con, công ty liên kết trong hệ sinh thái của Công ty cũng nắm trong tay nhiều khu đất vàng.
Một nhóm nhà đầu tư đã nhìn ra tiềm năng của cổ phiếu này, định giá cổ phiếu VGV phải ít nhất 3x và bắt đầu gom mua dần. Đặc biệt, họ đón đầu cơ hội Nhà nước thoái vốn tại doanh nghiệp. Đến cuối năm 2023, thị giá VGV vượt 3x, nhóm nhà đầu tư mua gom VGV bán thỏa thuận một phần cổ phiếu đã gom được cho nhà đầu tư nước ngoài là Oriental Consultants Global Co.,Ltd (716.000 cổ phiếu).
Nhà đầu tư Nhật Bản này cũng là cổ đông lớn nhất tại Tổng công ty Tedi - lĩnh vực có liên quan với VGV. Họ muốn mua thêm cổ phần của VGV nhưng do số lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường thấp nên nhà đầu tư mới chỉ gom được một tỷ lệ nhỏ. Hiện nhà đầu tư vẫn theo dõi lộ trình thoái vốn của SCIC để xem xét khả năng tăng tỷ lệ cổ phần sở hữu.
Seaprodex (SEA), Tổng công ty Đầu tư Nước và Môi trường Việt Nam (VIW), Tổng công ty Điện tử và Tin học Việt Nam (VEC)... trong danh sách thoái vốn của SCIC năm nay dường như hội tụ được một số yếu tố có thể dễ bán hơn, bao gồm quyền quản trị doanh nghiệp và quyền sử dụng đất ở Hà Nội và TP.HCM.