Chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ đang trở thành xu thế trong mọi lĩnh vực và chứng khoán cũng không ngoại lệ. Trao đổi trong Talk show Phố Tài Chính (The Finance Street Talk Show) trên VTV8, ông Nguyễn Quang Đạt, Tổng Giám đốc, Công ty Cổ phần DATX Việt Nam đánh giá việc chuyển đổi số mạnh mẽ trong ngành tài chính, chứng khoán, không chỉ gia tăng các tiện ích, tiết kiệm chi phí cho doanh nghiệp và nhà đầu tư, mà còn giúp thúc đẩy nâng hạng thị trường qua đó có thể thu hút nhiều tỷ USD vào thị trường chứng khoán Việt Nam.

BTV Mùi Khánh Ly: Ông đánh giá như thế nào về xu hướng chuyển đổi số trong lĩnh vực tài chính , chứng khoán hiện nay?

Ông Nguyễn Quang Đạt, Tổng Giám đốc , Công ty Cổ phần DATX Việt Nam

Chuyển đổi số là nhu cầu tất yếu, là xu thế không thể đảo ngược của tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực tài chính chứng khoán. Nguyên nhân thứ nhất là tại các thị trường chứng khoán thế giới, việc ứng dụng các thành tựu của KHCN tiên tiến như trí tuệ nhân tạo AI, máy học, block chain..vào đầu tư chứng khoán đã trở nên phổ biến, giúp cho hành trình đầu tư của nhà đầu tư đơn giản hơn, ít chạm hơn mà vẫn đem lại hiệu quả cao hơn. Thứ hai, tại Việt Nam, với sự phát triển vũ bão của công nghệ và sự gia tăng của tầng lớp trung lưu cũng như nhu cầu đầu tư ngày càng lớn của giới trẻ được đánh giá là động lực tăng trưởng của nền kinh tế nói chung và thị trường chứng khoán nói riêng.

Bên cạnh đó, với mục tiêu của chính phủ là nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi trước 2025 thì để đáp ứng được việc này, cần phải ứng dụng các công nghệ cao, tiên tiến nhất trên thế giới mới có thể đáp ứng được.

Trên thế giới việc đổi mới và ứng dụng công nghệ tiên tiến cho ngành tài chính chứng khoán đã diễn ra từ khi nào và tạo ra hiệu ứng ra sao?

Theo nghiên cứu của DATX, Các tổ chức tài chính là những người thích nghi đầu tiên trong ứng dụng AI vào thị trường. AI đã được ứng dụng trong ngành tài chính cả hơn 2 thập kỷ nay. Một nghiên cứu gần đây của Hãng tư vấn PWC (Ấn Độ) đã đưa ra dự đoán, AI có tiềm năng chiếm khoảng 16 nghìn tỷ USD trong nền kinh tế toàn cầu , ước tính vào năm 2030, việc triển khai AI sẽ tiết kiệm 1 nghìn tỷ USD cho ngành Ngân hàng và có thể giúp giảm chi phí cho ngành dịch vụ tài chính tới 22%. Trên thị trường chứng khoán thế giới, về mặt giao dịch ngắn hạn, AI đã thống lĩnh thị trường. Theo thống kê của JPMorgan, vào tháng 3 năm 2020, hơn 60% giao dịch lớn trên thị trường chứng khoán (quy mô lệnh >10 triệu USD) đã được thực hiện bằng thuật toán. Và theo tính toán của Finbold, trong năm 2023, giá trị toàn cầu của AI ước tính sẽ đạt 207,9 tỷ USD và tiếp tục tăng trưởng để đạt cột mốc 1,87 nghìn tỷ USD vào năm 2030.

Công ty ông đã thực hiện chuyển đổi số như thế nào trong quá trình cung cấp các giải pháp cho nhà đầu tư, qua đó thúc đẩy quá trình chuyển đổi số ngành tài chính Việt Nam?

Nếu như trước đây, để đầu tư chứng khoán, nhà đầu tư cần phải thu thập thông tin vĩ mô trong nước và quốc tế, thông tin tài chính và phi tài chính, phân tích thông tin, sàng lọc ra cổ phiếu, chọn lọc điểm mua qua phân tích kỹ thuật…,đặc biệt với quy mô hơn 1.500 mã cổ phiếu trên 3 sàn chứng khoán hiện nay, việc phân tích rồi ra quyết định đầu tư sẽ mất nhiều thời gian, kết quả đầu tư bị ảnh hưởng bởi yếu tố cảm xúc, tâm lý thị trường.

Chính vì thế, chúng tôi đã và đang có những giải pháp cho nhà đầu tư với mục tiêu hiệu quả cao nhất với chi phí thấp nhất. Chúng tôi sử dụng công nghệ AI mô phỏng hoạt động đầu tư của con người như đọc thông tin, phân tích, lọc ra cổ phiếu theo tiêu chí nhà đầu tư mong muốn, đi kèm với độ chấp nhận rủi ro. Và hệ thống này cũng đã kiểm nghiệm tại thị trường chứng khoán Việt Nam qua 3 giai đoạn uptrend, downtrend, sideway từ 2020 đến nay, và đã đem lại kết quả vượt trội so với phần còn lại của thị trường.

Đặc biệt là năm downtrend 2022, tài khoản vận hành theo mô hình quỹ vẫn đem lại lợi nhuận 12% trong khi VN-Index, và mức trung bình chung của các quỹ còn lại trên thị trường đều là con số âm. Chúng tôi mong muốn, với việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ hàng đầu trên thị trường về trí tuệ nhân tạo cùng với các CTCK, nhà đầu tư sẽ có những trải nghiệm giao dịch tốt nhất, với chi phí thấp nhất, giảm thiểu những rủi ro, gia tăng lợi nhuận bền vững, qua đó góp phần thúc đẩy tỷ lệ người dân tham gia đầu tư chứng khoán lên mức 50% như các nước tiên tiến trong khu vực như Hàn Quốc, Nhật Bản…

Việc ứng dụng AI hay các công nghệ mới vào trong hoạt động đầu tư vẫn đang khiến cho nhà đầu tư băn khoăn, vì họ cho rằng với con người đã khó làm được, thì máy móc, phần mềm liệu có tạo ra được hiệu quả đầu tư tốt hay không?

Tôi nghĩ nhà đầu tư băn khoăn cũng là điều hợp lý vì đây là những điều mới mẻ. Nhưng tại thị trường nước ngoài, AI hay các công nghệ tiên tiến đã được ứng dụng từ lâu, với nhiều hình thức, mức độ khác nhau. Theo báo cáo của Harvard Business Review, chỉ riêng trong việc quản lý tài sản, AI và dữ liệu lớn đã tạo nên những bước thay đổi mang tính đột phá. Tỷ lệ tài sản quản lý thụ động từ mức 60% so với quỹ chủ động cách đây 8 năm, giờ đã gấp 1,2 lần. Trong khi đó, nhà đầu tư hưởng lợi từ mức phí rẻ bằng 1/10 nhờ thông qua các quỹ thụ động. Từ năm 2018, theo báo cáo của Barclays, AI đã được các quỹ phòng hộ sử dụng trong đưa ý tưởng, cấu trúc danh mục, quản trị rủi ro cũng như giao dịch mua bán, gần 20% các quyết định dựa hoàn toàn vào AI. Chúng tôi cũng sử dụng các công nghệ máy học và AI ở mọi bước trong việc nghiên cứu, phát triển và kiểm định sản phẩm với quy trình 5 lớp thu thập, xử lý dữ liệu. Ngoài ra, với các chỉ số mang tính chất phi tài chính, chúng tôi cũng có đo lường tương quan tâm lý của nhà đầu tư, như chỉ số VIX (chỉ số sợ hãi của thị trường) hay công cụ Social Listening để có thể đo lường và đánh giá việc nhà đầu tư bàn tán về thị trường, về cổ phiếu cụ thể nào đó…và thực tế đều mang lại tỷ lệ chiến thắng trên 70%, đặc biệt có giải pháp đem lại tỷ lệ chiến thắng tới 93%.

Nói về những đổi mới trong hệ thống chứng khoán thì hiện nay nhà đầu tư đang mong chờ hệ thống KRX được đưa vào vận hành vào cuối năm nay, theo ông đánh giá nếu hệ thống này đi vào vận hành sẽ tác động như thế nào đến thị trường, và quá trình chuyển đổi số của ngành tài chính chứng khoán?

Theo tôi, hệ thống KRX sẽ giúp thị trường chứng khoán Việt Nam trở nên đồng bộ hơn. Nếu hệ thống đi vào vận hành sẽ giúp gia tăng khả năng kết nối giữa các cơ quan quản lý và các thành viên trên thị trường từ đó tăng quy mô giao dịch, thanh khoản có thể lên đến vài tỷ đô/phiên giao dịch. Hệ thống này cũng là cơ sở nền tảng để cho các sản phẩm mới ra đời theo sự phát triển của các thị trường chứng khoán hiện đại trên thế giới như giao dịch mua bán chứng khoán trong phiên theo T0; phái sinh trên cổ phiếu đơn lẻ; các sản phẩm chứng quyền, quyền chọn khác, xây dựng thêm nhiều sản phẩm chỉ số cho các quỹ ETF...Quá trình chuyển đổi số, giao dịch có sự hỗ trợ bằng công nghệ sẽ giúp cho thị trường thêm minh bạch, giúp cho nhà đầu tư cá nhân tại Việt Nam (được đánh giá là trên 80% chủ thể tham gia thị trường) được tiếp cận công bằng hơn so với các nhà đầu tư tổ chức, họ có nhiều thông tin hơn, chuyên nghiệp hơn.

Cuối cùng sẽ thúc đẩy nâng hạng thị trường bởi theo kế hoạch phát triển thì UBCKNN đang hoàn thiện các thủ tục và đề xuất với các cơ quan hữu quan để sửa đổi các quy định nhằm được nâng hạng thị trường, hoạt động theo thông lệ quốc tế, qua đó thu hút thêm dòng vốn đầu tư quốc tế nhiều tỷ USD vào thị trường chứng khoán Việt Nam.