Theo các ngân hàng, tài sản phổ biến nhất lâu nay với ngành ngân hàng vẫn là bất động sản. Ưu điểm của loại tài sản thế chấp này là không lo hư hỏng, hao hụt, thậm chí còn tăng giá theo thời gian. Hầu hết các nhà băng cho vay thế chấp bất động sản với giá trị tài sản bảo đảm luôn cao hơn dư nợ cho vay để đảm bảo rủi ro.

Tài sản thế chấp chủ yếu là bất động sản

Khảo sát của VnBusiness từ báo cáo tài chính của các ngân hàng cho thấy, tại nhiều nhà băng, tổng giá trị tài sản thế chấp, cầm cố chủ yếu bằng bất động sản.

Điển hình như trong thuyết minh báo cáo tài chính năm 2024 của Agribank, tổng giá trị tài sản thế chấp, cầm cố của khách hàng đã gần đạt 3,19 triệu tỷ đồng, tăng hơn 9% so với năm 2023.

Trong đó, bất động vẫn là tài sản đảm bảo chủ yếu tại nhà băng này, khi đạt hơn 2,92 triệu tỷ đồng, tăng hơn 10% so với cuối năm trước. Ngoài ra, động sản và giấy tờ có giá chiếm lần lượt 190.000 tỷ đồng và 54.663 tỷ đồng.

Trong khi đó, tại BIDV, tổng tài sản, giấy tờ có giá nhận thế chấp, cầm cố và chiết khấu lên tới 3,32 triệu tỷ đồng vào thời điểm cuối năm 2024. Còn tại VietinBank, con số này cũng không “kém cạnh” khi đạt gần 3,29 triệu tỷ đồng.

Nhìn vào chất lượng tài sản trong quý I/2025, các chuyên gia SSI Reseach cho rằng nợ xấu vẫn chưa có tiến triển đối với những dự án bất động sản chưa hoàn thiện về mặt pháp lý và thanh khoản vẫn còn trầm lắng tại thị trường bất động sản TP.HCM. Do đó, một phần các khoản cho vay mua nhà liên quan đến các dự án chưa hoàn thiện về mặt pháp lý đã bị chuyển nhóm thành nợ xấu tại một số ngân hàng TMCP. Trong khi đó, các NHTM nhà nước bị ảnh hưởng bởi việc cơ cấu khoản vay đối với một số doanh nghiệp trong lĩnh vực vật liệu xây dựng.

Theo đó, tỷ lệ hình thành nợ xấu của 24 ngân hàng trong phạm vi nghiên cứu của SSI Reseach tăng lên 2,46%, gần bằng mức đỉnh 2,58% trong quý I/2023. Trong đó, các khoản vay quá hạn tăng 11,6% so với quý trước, đến từ cả nợ nhóm 2 tăng 2,8% so với quý trước và nợ xấu tăng 20,4% so với quý trước.

Mặc dù chất lượng tài sản suy giảm, nhưng các ngân hàng không quá tích cực trong việc trích lập dự phòng nợ xấu. Theo đó, tỷ lệ bao phủ nợ xấu giảm còn 88,7%, đánh dấu mức thấp nhất trong vòng 5 năm qua.

Chuyên gia tại Công ty chứng khoán VPBankS cho biết, chi phí dự phòng của 11 ngân hàng trong phạm vi phân tích đạt mức 0,24% dư nợ cho vay trong quý I/2025, so với mức 0,30% của quý I/2024. Điều này cho thấy các ngân hàng đang trích lập dự phòng thấp so với rủi ro tiềm ẩn, dù việc áp dụng chuẩn mực kế toán quốc tế IFRS là chuyện sớm muộn.

Các ngân hàng ghi nhận mức giảm mạnh nhất về chi phí dự phòng theo năm là Vietcombank, Sacombank, TPBank, VIB.

Tuy nhiên, với môi trường lãi suất thấp và các phương án cơ cấu hỗ trợ khách hàng từ phía ngân hàng, các chuyên gia cho rằng tỷ lệ nợ xấu sẽ đạt đỉnh trong nửa đầu năm 2025 trước khi giảm dần vào nửa cuối năm 2025.

Chất lượng tài sản cải thiện nhờ thị trường bất động sản ấm lên

Các chuyên gia tài chính và công ty phân tích thị trường đều chung góc nhìn tích cực về sự cải thiện chất lượng tài sản ngân hàng trong thời gian tới. Báo cáo phân tích ngành ngân hàng do VPBankS thực hiện mới đây cho biết, dù báo cáo quý I/2025 chưa được kiểm toán, các khoản mục "thu nhập khác" của ngân hàng quốc doanh – gồm các khoản thu hồi nợ đã xóa sổ, cho thấy tín hiệu tích cực từ thị trường bất động sản.

Trong năm tài chính 2024, thu nhập từ xử lý nợ xấu chiếm đến 84% thu nhập khác của Vietcombank, 88% của BIDV và 79% của VietinBank. Đây cũng là 3 ngân hàng có quy mô bảng cân đối kế toán lớn nhất trong nhóm 11 ngân hàng được VPBankS phân tích.

Trong quý I/2025, khoản mục này của 3 ngân hàng trên tăng đến 51% so với cùng kỳ và tăng 2 điểm cơ bản khi tính theo tỷ lệ trên dư nợ cho vay.

Cùng đánh giá, SSI Reseach cho rằng thanh khoản thị trường bất động sản dù giảm so với quý trước nhưng vẫn cải thiện đáng kể so với quý I/2024 (tăng 70-72% so với cùng kỳ tại thị trường bất động sản Hà Nội) đã giúp các ngân hàng đẩy mạnh hoạt động thanh lý tài sản đảm bảo và các khoản thu từ nợ xấu đã xử lý.

Tăng trưởng từ nguồn thu nhập này đã bù đắp cho mức giảm của thu nhập từ phí dịch vụ cũng như sự chững lại của lợi nhuận từ giao dịch ngoại hối và kinh doanh trái phiếu.

Ông Nguyễn Xuân Bình, Giám đốc Khối phân tích của công ty chứng khoán KB (KBSV) cho biết, nợ xấu trong những năm trước tập trung nhiều vào nhóm bất động sản và liên quan đến trái phiếu bất động sản do xuất phát từ việc thu nhập và lợi nhuận của doanh nghiệp sụt giảm, dẫn đến thiếu dòng tiền trả nợ. Nhưng gần đây, với định hướng kích thích tăng trưởng kinh tế của Chính phủ, cùng với việc tháo gỡ các vướng mắc pháp lý, nhiều dự án bất động sản đã được khơi thông giúp doanh nghiệp có thêm dòng tiền để trả nợ.

“Điều này giúp giảm đáng kể tỷ lệ nợ xấu, thậm chí một số khoản nợ xấu đã được xử lý trong năm 2024 có thể được hoàn nhập giúp đóng góp tích cực cho tăng trưởng lợi nhuận ngân hàng”, ông Bình nhận xét.

Huyền Anh