Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đang lấy ý kiến dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, trong đó bỏ cơ chế độc quyền sản xuất vàng miếng. Thay vào đó, cơ quan quản lý sẽ kiểm soát thị trường qua cấp hạn mức và giấy phép nhập khẩu từng lần cho tổ chức tín dụng, doanh nghiệp đủ điều kiện.

Điều kiện để doanh nghiệp được NHNN xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng là: có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; Có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên; Không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả, các kiến nghị tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có); Có quy trình nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng.

Doanh nghiệp được cấp phép sản xuất vàng miếng phải có vốn điều lệ tối thiểu 1.000 tỷ đồng, ngân hàng là 50.000 tỷ đồng.

Tổ chức tín dụng được NHNN xem xét cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng khi có Giấy phép kinh doanh mua, bán vàng miếng; Có vốn điều lệ từ 50.000 tỷ đồng trở lên; Không bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng hoặc bị xử phạt vi phạm hành chính về hoạt động kinh doanh vàng nhưng đã thực hiện xong các biện pháp khắc phục hậu quả, các kiến nghị tại Kết luận thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhà nước có thẩm quyền (nếu có); Có quy trình nội bộ quy định về sản xuất vàng miếng.

Hiện có 38 doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Tuy nhiên, với quy định về điều kiện cấp giấy phép sản xuất vàng miếng tại dự thảo, tính theo quy mô vốn điều lệ hiện hành, chỉ một số doanh nghiệp "đầu ngành" có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như PNJ, DOJI, SJC.

Về phía ngân hàng, Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank và Agribank nằm trong nhóm có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, dự thảo quy định, các tổ chức tín dụng, doanh nghiệp sản xuất vàng miếng chỉ được phép sản xuất loại vàng miếng quy định. Đồng thời, phải công bố tiêu chuẩn áp dụng, khối lượng, hàm lượng của sản phẩm, phải chịu hoàn toàn trách nhiệm về sản phẩm vàng miếng do mình sản xuất, bảo hành sản phẩm vàng miếng cho khách hàng theo quy định pháp luật.

Một điểm đáng chú ý quy định tại dự thảo là căn cứ mục tiêu chính sách tiền tệ và cung cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN cấp hạn mức hàng năm và Giấy phép từng lần xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng cho doanh nghiệp, tổ chức tín dụng. Đồng thời, các đơn vị này chỉ được phép nhập khẩu vàng miếng, vàng nguyên liệu của nhà sản xuất vàng được chứng nhận bởi Hiệp hội Thị trường vàng London (LBMA).

Cũng theo dự thảo, việc thanh toán mua, bán vàng có giá trị từ 20 triệu đồng trở lên phải được thực hiện thông qua tài khoản thanh toán của khách hàng và tài khoản thanh toán của doanh nghiệp kinh doanh vàng mở tại ngân hàng thương mại, chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Quy định này nhằm đảm bảo yêu cầu về xác thực thông tin khách hàng, công khai, minh bạch.

Vàng miếng, vàng nguyên liệu nhập khẩu được sử dụng cho các mục đích sản xuất vàng miếng; Sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ; Bán cho doanh nghiệp, tổ chức tín dụng được cấp Giấy phép sản xuất vàng miếng; Bán cho doanh nghiệp được cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện sản xuất vàng trang sức, mỹ nghệ.

Doanh nghiệp, ngân hàng phải xây dựng hệ thống thông tin để đảm bảo lưu trữ đầy đủ, chính xác dữ liệu về xuất khẩu, nhập khẩu, giao dịch mua bán vàng nguyên liệu; kết nối cung cấp thông tin cho cơ quan có thẩm quyền theo quy định của pháp luật.

Tại Đại hội đồng cổ đông được tổ chức mới đây, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ) Lê Trí Thông cho biết do không được nhập khẩu vàng nguyên liệu từ nhiều năm qua, nên dù có tiềm năng rất lớn nhưng ngành sản xuất vàng trang sức của Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn. Hiện, nhiều doanh nghiệp phải mua lại trang sức cũ rồi phân kim.

Thậm chí có những thời điểm PNJ phải cho công nhân xưởng vàng nghỉ vài ngày vì không có nguồn nguyên liệu hoặc mua nguyên liệu ở thời điểm đó không có lợi. Do những biến động của thị trường, doanh số vàng miếng giảm hơn 60%, doanh số nữ trang có tăng nhưng cũng không bù được doanh số giảm của vàng miếng.

Thanh Hoa