Theo quy định tại dự thảo sửa đổi Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng, doanh nghiệp kinh doanh vàng có vốn điều lệ trên 1.000 tỷ đồng, ngân hàng có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng có thể trong diện được cấp phép sản xuất, khi Nhà nước bỏ độc quyền vàng miếng. Các đơn vị này phải trong danh sách đang được Ngân hàng Nhà nước cấp giấy phép kinh doanh mua, bán kim loại quý, không bị xử phạt hoặc đã khắc phục xong nếu vi phạm.

Hiện có 38 doanh nghiệp, ngân hàng được cấp phép kinh doanh mua, bán vàng miếng. Tuy nhiên, tính theo quy mô vốn điều lệ hiện hành, chỉ một số doanh nghiệp "đầu ngành" có vốn điều lệ từ 1.000 tỷ đồng trở lên như PNJ, DOJI, SJC.

Về phía ngân hàng, Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV, MB, VietinBank và Agribank nằm trong nhóm có vốn điều lệ trên 50.000 tỷ đồng.

Xoá bỏ độc quyền nhập khẩu vàng, doanh nghiệp kinh doanh vàng hoàn toàn có cơ hội xuất khẩu, mở rộng sản xuất kinh doanh và mang lại nguồn lợi nhuận đáng kể.

Theo SHS Research, năm 2024, doanh thu thuần của PNJ đạt hơn 37.800 tỷ đồng và lợi nhuận ròng trên 2.110 tỷ đồng. Sự suy giảm biên lợi nhuận gộp trong năm qua (chỉ còn 17,6%) đến từ thay đổi trong cơ cấu doanh thu của mảng trang sức và tác động từ thị trường nguyên vật liệu.

Trong cơ cấu doanh thu, mảng bán lẻ (trang sức và vàng 24k) đóng góp gần 90% tổng doanh thu của PNJ.

Năm 2025, PNJ đặt mục tiêu kinh doanh đi lùi (doanh thu giảm 17%, lợi nhuận giảm 7%). Ông Lê Trí Thông, Phó chủ tịch HĐQT, kiêm Tổng giám đốc PNJ cho biết, Công ty đang gặp khó khăn do sự khan hiếm nguồn cung vàng nguyên liệu và các hoạt động siết chặt kiểm soát thị trường.

Ngoài PNJ, nhiều doanh nghiệp vàng cũng đang trong cảnh khan hiếm nguyên liệu, buộc phải co hẹp sản xuất. Nếu cố tình mua nguyên liệu trôi nổi trên thị trường, doanh nghiệp đứng trước rủi ro bị xử phạt.

“Suốt 13 năm qua, kể từ khi Nghị định 24/2012/NĐ-CP có hiệu lực, nhập khẩu vàng hoàn toàn đóng băng. Để có nguyên liệu sản xuất, kinh doanh, doanh nghiệp buộc phải mua vàng nguyên liệu trôi nổi trên thị trường, dẫn tới rủi ro pháp lý rất lớn”, ông Đinh Nho Bảng, Chủ tịch Hiệp hội Kinh doanh vàng Việt Nam “tố khổ”.

Theo báo cáo tài chính kiểm toán năm 2024, doanh thu của SJC đạt hơn 32.190 tỷ đồng, tăng 13% so với năm 2023. Biên lợi nhuận gộp gần 2%, tương đương cứ 100 đồng doanh thu, đơn vị này lãi 2 đồng sau khi trừ giá vốn. Lợi nhuận sau thuế của SJC đạt hơn 283 tỷ đồng, cao gấp gần 5 lần so với con số gần 61 tỷ đồng của năm 2023.

Theo kế hoạch kinh doanh năm 2025, ban lãnh đạo SJC đặt mục tiêu doanh thu tăng lên gần 34.900 tỷ đồng, nhưng lợi nhuận sau thuế lại giảm, chỉ khoảng 89 tỷ đồng.

Trong năm nay, doanh nghiệp dự tính gia công lại hơn 20.000 lượng vàng miếng SJC bị móp méo, đồng thời đưa ra thị trường hơn 503.000 sản phẩm nữ trang và logo. Ngoài ra, SJC không có kế hoạch triển khai các dự án đầu tư nào trong năm nay.

Trong khi đó, đến nay, DOJI chưa công bố báo cáo tài chính năm 2024, đồng thời không tiết lộ kế hoạch, mục tiêu kinh doanh trong năm 2025.

Đối với nhóm ngân hàng, trong năm 2024 có 4 ngân hàng quốc doanh gồm: Agribank, Vietcombank, BIDV, Vietinbank được phép bán vàng miếng SJC bình ổn thị trường theo chủ trương của Ngân hàng Nhà nước. Nhóm ngân hàng này chỉ bán ra và không mua vào, được phép lãi 1 triệu đồng/lượng đã giúp các ngân hàng này thu về khoản lãi đáng kể. Trong bối cảnh giá vàng liên tục tăng cao từ năm 2024 đến nay, vượt mốc 110 triệu đồng/lượng khiến các ngân hàng lãi lớn.

Theo báo cáo tài chính 2024 của Agribank, lợi nhuận trước thuế đạt mức 27.575 tỷ đồng trong năm qua, tăng 7,5% so với năm trước đó. Trong đó, mảng kinh doanh vàng và ngoại hối thu về khoản lãi 4.539 tỷ đồng, gấp đôi so với năm trước.

Năm 2025, Agribank đặt kế hoạch lợi nhuận trước thuế tăng từ 3- 5% so với năm 2024, ước tính dao động trong khoảng 28.402-28.954 tỷ đồng.

Vietcombank năm 2024 đạt lợi nhuận trước thuế hơn 42.000 tỷ đồng, tăng 2% so với năm trước. Trong đó, riêng khoản thu từ giao dịch bán vàng đạt gần 48 tỷ đồng, trong khi năm 2023 chưa có danh mục này. Lãi đánh giá lại vàng đạt hơn 16,7 tỷ đồng. Tổng cộng chỉ khoản mục liên quan đến vàng đã giúp Vietcombank có thêm hơn 64 tỷ đồng đóng góp vào tổng lợi nhuận.

Tương tự, BIDV báo lợi nhuận trước đạt 30.610 tỷ đồng, tăng 14,6% so với 2023. Trong đó, thu từ kinh doanh vàng đạt hơn 46,7 tỷ đồng (năm 2023 không có khoản mục này). Năm 2025, BIDV dự kiến đạt mức lợi nhuận riêng lẻ là khoảng 32.400 - 33.700 tỷ đồng, tăng trưởng từ 6-10% so với năm ngoái.

Năm qua, Vietinbank đạt lợi nhuận trước thuế 31.800 tỷ đồng, tăng hơn 27% so với năm 2023. Trong đó, khoản thu từ giao dịch vàng đóng góp hơn 860 tỷ đồng vào lợi nhuận của ngân hàng này, nhưng giảm so với mức thu gần 1.400 tỷ đồng của năm 2023.

Vietinbank chưa tiết lộ mục tiêu lợi nhuận trong năm nay, song tại ĐHĐCĐ vừa qua, lãnh đạo nhà băng cho hay về chỉ tiêu lợi nhuận trước thuế riêng lẻ theo phê duyệt của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.

Ngoài nhóm ngân hàng quốc doanh, một số ngân hàng thương mại được phép kinh doanh vàng cũng lãi lớn. Như tại MB, lợi nhuận trước thuế năm 2024 đạt 27.600 tỷ đồng, tăng 12% so với năm trước. MB kỳ vọng lợi nhuận trước thuế cả năm 2025 sẽ đạt khoảng 31.712 tỷ đồng, tăng gần 10% so với năm trước.

Tại VPBank đến cuối năm 2024, lợi nhuận trước thuế hợp nhất đạt hơn 20.000 tỷ đồng, riêng ngân hàng mẹ đạt lợi nhuận trước thuế gần 18.300 tỷ đồng, tăng 36% so với năm 2023. VPBank lên kế hoạch lãi trước thuế 25.270 tỷ đồng, tiếp tục tăng 26% so với nền cao của năm 2024, tiệm cận ngưỡng 1 tỷ USD.

Theo các chuyên gia, việc xoá độc quyền, mở cửa nhập khẩu vàng miếng sẽ có tác động lớn đến các doanh nghiệp, ngân hàng kinh doanh vàng, đặc biệt là các doanh nghiệp. "Việc cho phép nhập khẩu vàng sẽ giúp ngành trang sức mỹ nghệ vực dậy, bởi lâu nay các doanh nghiệp vàng rất khan cung nguyên liệu khiến sản xuất bị hạn chế; trong khi ngành này có tiềm năng phát triển rất lớn", một chuyên gia nhận xét.

Chuyên gia này phân tích thêm, nếu quy định được thay đổi thực sự sẽ "cởi trói" cho thị trường vàng trang sức trong nước. Doanh nghiệp được chủ động nguồn nguyên liệu đầu vào sẽ tự tin đầu tư công nghệ, máy móc, thiết bị, đủ khả năng sản xuất, chế tác trang sức mỹ nghệ đáp ứng nhu cầu ngày càng cao ở trong nước, phục vụ khách du lịch nước ngoài đến Việt Nam và đủ năng lực cạnh tranh xuất khẩu ra thế giới góp phần đem lại nguồn ngoại tệ lớn cho đất nước. Đồng thời mang lại nguồn lợi nhuận cho doanh nghiệp.

"Việt Nam không thua kém các nước trong khu vực về trình độ gia công, chế tác vàng. Nếu được tiếp cận nguồn nguyên liệu với giá hợp lý, doanh nghiệp vàng hoàn toàn có cơ hội xuất khẩu, mở rộng sản xuất kinh doanh và mang lại nguồn lợi nhuận đáng kể", chuyên gia cho hay.

Điển hình, PNJ hiện là công ty trang sức duy nhất niêm yết tại Việt Nam, có hơn 1.000 thợ kim hoàn, 2 nhà máy và năng lực sản xuất khoảng 4 triệu sản phẩm/năm. Nếu được nhập khẩu vàng nguyên liệu doanh nghiệp này sẽ tăng mạnh doanh thu và lợi nhuận trong năm nay.

Thanh Hoa