Chia sẻ tại chương trình Data Talk | The Catalyst của VietnamBiz thực hiện ngày 28/5, ông Lê Hoài Ân, CFA – Chuyên gia Nghiên cứu Chiến lược Ngân hàng nhận định ngành ngân hàng là một trong số ít lĩnh vực chịu sự điều tiết bởi hệ thống pháp lý đặc thù và chặt chẽ.

Chính vì vậy, các nghị quyết của Quốc hội hay Chính phủ, một khi được ban hành, sẽ có tác động cụ thể đến hoạt động của ngành này.

Một trong những vấn đề đang được thảo luận nhiều nhất hiện nay là việc luật hóa Nghị quyết 42 - văn bản thí điểm từng đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng trong giai đoạn 2020 trở về trước. 

Chuyên gia Lê Hoài Ân cho biết, Nghị quyết 42 từng được thiết kế nhằm trao quyền chủ động hơn cho các TCTD trong việc thu giữ, xử lý tài sản bảo đảm của các khoản vay không có khả năng thu hồi.

"Ngân hàng khi cho vay thì luôn yêu cầu tài sản đảm bảo. Tuy nhiên, không phải cứ người vay không trả được nợ là ngân hàng có thể tự ý thanh lý tài sản đảm bảo.

Việc đó liên quan đến quyền lợi của người vay và phải có sự đồng thuận. Nhất là những trường hợp người vay cố tình chây ì.Do đó, việc xử lý nợ xấu lúc đó gây khó khăn cho ngân hàng, thậm chí kéo dài nhiều năm", ông Ân phân tích.

Thực tế tại các ngân hàng, bộ phận xử lý nợ xấu thường phân định rõ nợ xấu theo quy trình thông thường, nợ xấu xử lý qua tòa án, và nợ xấu được xử lý theo Nghị quyết 42.

"Chính nhờ Nghị quyết 42 mà trong các năm vừa rồi, việc xử lý nợ xấu đã đạt hiệu quả tốt hơn rất nhiều, nhất là trong các trường hợp bị chống đối thi hành án. Tuy nhiên, khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực, các cơ chế đặc biệt đó cũng không được áp dụng nữa. Điều này tạo ra một khoảng trống chính sách. Nếu quay lại cơ chế cũ thì sẽ không còn hiệu quả", ông Ân cho biết. 

Vì vậy, Quốc hội đang bàn về việc luật hóa Nghị quyết 42, tức là đưa một nghị quyết thí điểm, có thời hạn, trở thành luật dài hạn. Việc này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến khả năng xử lý nợ xấu của các ngân hàng.

Ai sẽ hưởng lợi nếu luật hóa Nghị quyết 42?

Theo chuyên gia Lê Hoài Ân, việc luật hóa Nghị quyết 42 sẽ có tác động rất lớn đến khả năng xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng.

Trong bối cảnh Nghị quyết 42 hết hiệu lực từ cuối năm 2023, các cơ chế xử lý nợ đặc thù cũng không còn được áp dụng, khiến nhiều ngân hàng gặp khó khăn trong việc thu hồi nợ, đặc biệt ở những khoản vay bị chây ì hoặc vướng mắc pháp lý liên quan đến tài sản đảm bảo.

"Theo cảm nhận phổ biến, các ngân hàng quốc doanh ít bị ảnh hưởng bởi nợ xấu hơn do chất lượng khách hàng tốt và tài sản đảm bảo có chất lượng cao. Trên thực tế, dữ liệu năm 2024 cho thấy giá trị tài sản đảm bảo tại các ngân hàng quốc doanh thường lớn hơn nhiều so với dư nợ." ông Ân chia sẻ. 

Vị chuyên gia này cũng đưa ra phân tích tỷ lệ cho vay trên giá trị tài sản đảm bảo (Loan-to-Value - LTV) để làm rõ mức độ thận trọng của từng nhóm khách hàng.

Cụ thể, nhóm hộ gia đình và cá nhân có tỷ lệ LTV thấp nhất, tiếp theo là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ (SME), sau đó đến nhóm doanh nghiệp lớn, trong khi nhóm “khác” ghi nhận tỷ lệ LTV cao nhất. Điều này phản ánh mức độ rủi ro khác nhau giữa các phân khúc khách hàng và khả năng chịu đựng rủi ro của từng nhóm ngân hàng.

Từ thực tế này, ông nhận định: “Nếu luật hóa Nghị quyết 42, những ngân hàng hưởng lợi sẽ là những ngân hàng đang có nhiều nợ xấu, cần xử lý nhanh để hoàn nhập dự phòng, qua đó ghi nhận lợi nhuận trở lại. Đó thường là các ngân hàng quy mô nhỏ, hoặc có danh mục cho vay nhiều cho doanh nghiệp vừa và nhỏ.”

Đối với nhóm ngân hàng quốc doanh, chuyên gia này đánh giá: “Có thể BIDV sẽ hưởng lợi nhiều nhất, vì hiện tại nợ xấu đang tăng nhanh. Vietcombank hay VietinBank thì ít bị tác động hơn.”

“Tất nhiên, toàn ngành ngân hàng sẽ được hưởng lợi nếu Nghị quyết 42 được luật hóa, chỉ là mức độ hưởng lợi sẽ khác nhau. Ngân hàng nào đang có nhiều nợ xấu hơn sẽ được hỗ trợ nhiều hơn", chuyên gia nhấn mạnh.