Đẩy mạnh thanh toán phi tiền mặt, minh bạch hóa dòng tiền
Phát biểu tại hội thảo “Thanh toán không tiền mặt: Động lực tăng trưởng kinh tế số” diễn ra ngày 14/06/2025, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho rằng, khi phát triển thương mại điện tử đương nhiên phải thanh toán không tiền mặt. Vì thanh toán không tiền mặt nhanh, kịp thời chỉ vài giây và giúp cho minh bạch hóa dòng tiền, thúc đẩy kinh tế số phát triển.
Thanh toán không tiền mặt không chỉ thúc đẩy hiệu quả ngành ngân hàng, mà còn giúp tăng tính minh bạch trong quản lý tài chính, hỗ trợ thương mại điện tử và dịch vụ công, nâng cao năng suất lao động và tiết giảm chi phí xã hội.
Theo thống kê của NHNN, đến cuối năm 2024, Việt Nam đã có hơn 204,5 triệu tài khoản thanh toán của khách hàng cá nhân; 154,1 triệu thẻ ngân hàng đang lưu hành. Gần 87% người trưởng thành có tài khoản tại ngân hàng. Thanh toán không tiền mặt đã có mặt trong mọi lĩnh vực của kinh tế và đời sống - xã hội như học phí, viện phí, mua sắm…
Bên cạnh các kết quả nổi bật mà ngành ngân hàng đã mang lại trong việc phát triển thanh toán không dùng tiền mặt, góp phần tăng trưởng kinh tế số, Phó Thủ tướng cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận có một số tồn tại như vấn đề an ninh mạng và bảo vệ dữ liệu cá nhân trong thanh toán số, nhất là trong bối cảnh tội phạm công nghệ cao ngày càng tinh vi. Vì thế, cần phải hoàn thiện thể chế, chính sách phù hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các mô hình thanh toán sáng tạo, đồng thời đảm bảo quản lý rủi ro và an toàn hệ thống, bảo vệ tài sản của người dân.
Ông Phạm Tiến Dũng, Phó Thống đốc NHNN cho biết, hiện nay 87% số người trưởng thành tại Việt Nam đã có tài khoản ngân hàng. Tại TP.HCM, tỷ lệ này còn cao hơn. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hiện xử lý bình quân 820 nghìn tỷ đồng mỗi ngày trong khi hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử xử lý 26 triệu giao dịch mỗi ngày. Hạ tầng thông tin tín dụng quốc gia nâng cấp để gia tăng khả năng xử lý, cập nhật dữ liệu tự động, đồng thời mở rộng thu thập và cập nhật dữ liệu trong và ngoài ngành với tỷ lệ cập nhật số liệu thành công từ tổ chức tín dụng đạt mức cao trên 98%.
Từ 1/7/2024 khách hàng cá nhân buộc phải xác thực căn cước công dân (CCCD) và sinh trắc học. Lúc đầu khá khó khăn nhưng nhờ truyền thông tốt, đến hiện nay đã có hơn 110,8 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân và hơn 711 nghìn hồ sơ khách hàng tổ chức đã được đối chiếu thông tin sinh trắc học. Từ 1/7/2025, đại diện hợp pháp của doanh nghiệp cũng phải xác thực sinh trắc học mới giao dịch được.
Thanh toán không dùng tiền mặt đã đóng vai trò then chốt, không chỉ thúc đẩy hiệu quả hoạt động ngân hàng - tài chính, mà còn góp phần tăng tính minh bạch trong quản lý kinh tế, thúc đẩy thương mại điện tử, dịch vụ công và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, sự phối hợp chặt chẽ giữa NHNN với Bộ Công an, các Bộ, ngành liên quan cùng các địa phương, ngân hàng, doanh nghiệp, hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt tại Việt Nam đã có những bước phát triển mạnh mẽ và tích cực.
Người dân thực hiện 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt trong quý I/2025
Theo NHNN, riêng trong quý I/2025, người dân Việt Nam thực hiện 5,5 tỷ giao dịch không dùng tiền mặt. Trong đó 4,5 tỷ giao dịch trên kênh số với giá trị đạt 40 triệu tỷ đồng. Ông Nguyễn Hưng Nguyên, Phó tổng giám đốc NAPAS cho rằng, đây là con số cực kỳ ấn tượng. Giao dịch bình quân trên đầu người của Việt Nam đã tiệm cận với Thái Lan, Ấn Độ và chỉ theo sau Trung Quốc một chút. Qua đó có thể thấy được, sự thay đổi hành vi thanh toán không tiền mặt trong xã hội gia tăng nhanh.
"Nhiệm vụ lớn nhất của thanh toán số là tối ưu hóa trải nghiệm cho người dùng khi sử dụng các dịch vụ số thì hiện nay Việt Nam theo thống kê của chúng tôi có đâu đấy, khoảng trên dưới 200.000.000 tài khoản đăng đàn đang được lưu hành thì khoảng 1 phần 5 số đấy rất thường xuyên tham gia vào giao dịch số, có nghĩa là trên dưới 40.000.000 tài khoản thẻ của người Việt Nam thường xuyên tham gia vào, vào vào giao dịch số trên toàn bộ", ông Nguyên cho biết.
Để có được sự thành công này là nó đòi hỏi một quá trình chuẩn bị và phát triển rất là lâu dài. NAPAS đã được ra đời và phát triển hơn 20 năm, theo ông Nguyên, NAPAS đã đồng hành với toàn bộ các ngân hàng Việt Nam, các trung gian thanh toán, các đối tác nước ngoài mà rất nhiều đối tác đang có mặt như Visa, Mastercard, JCB, Samsung,… để có thể xây dựng được một mạng lưới thanh toán, chấp nhận thanh toán và phát hành có tiêu chuẩn và có chất lượng dịch vụ tốt thuộc hàng top đầu nguồn của thế giới.
Ông Đàm Thế Thái, Phó tổng giám đốc HDBank cho hay, người tiêu dùng hiện nay, đặc biệt là các thế hệ từ Gen X đến Gen Alpha, đang đối mặt với nhiều thách thức trong quản lý tài chính cá nhân. Trong khi Gen X và Gen Y chịu áp lực tài chính gia đình, bị rào cản về công nghệ và khó bắt kịp các kênh đầu tư mới, thì Gen Z và Gen Alpha lại thích đầu tư mạo hiểm nhưng thiếu kinh nghiệm, chuộng lối sống chi tiêu cao trong khi thu nhập chưa ổn định.
"Nhiều người dân không chỉ cần công cụ thanh toán, mà cần cả năng lực đưa ra quyết định tài chính tốt hơn. Ngân hàng cần đóng vai trò "bạn đồng hành tài chính" tin cậy, xử lý gọn mọi vấn đề của mọi đối tượng", ông Thái cho biết thêm.
Theo ông Thái, HDBank triển khai loạt giải pháp tài chính cá nhân ngay trên nền tảng số. Người trưởng thành, lập gia đình có thể vay mua nhà khi dưới 35 tuổi, thanh toán hóa đơn sinh hoạt, bảo hiểm, học phí cho con cái. Những người cao tuổi, về hưu được tiếp cận quỹ hưu trí, liên kết bệnh viện để khám bệnh và chăm sóc sức khỏe qua các chương trình liên kết như Medicare. Theo ông Thái, mục tiêu dài hạn của HDBank là trở thành ngân hàng đồng hành trọn đời, cung cấp giải pháp tài chính phù hợp với từng nhu cầu và hoàn cảnh sống của khách hàng, đồng thời xây dựng hệ sinh thái tài chính số toàn diện, minh bạch và tiện lợi cho mọi đối tượng.
Ông Phùng Duy Khương, Phó tổng giám đốc thường trực VPBank cũng cho hay, hiện chúng ta đang sống trong một thời kỳ chuyển mình mạnh mẽ của nền kinh tế số – nơi mọi hoạt động thanh toán, tài chính và tiêu dùng dần thoát ly khỏi hình thái truyền thống, để bước sang kỷ nguyên “không tiền mặt” - “không tiếp xúc” - “không giới hạn”. Theo ông Khương, khi nói đến thanh toán không dùng tiền mặt, người ta thường nghĩ đến chuyển khoản, đến thẻ ngân hàng quẹt trên những thiết bị POS cồng kềnh.
Tuy nhiên, khách hàng của thời đại số đòi hỏi nhiều hơn: họ cần sự tối giản, tính bảo mật cao nhất, và khả năng giao dịch mọi lúc, mọi nơi – chỉ bằng thiết bị cá nhân như điện thoại hoặc đồng hồ thông minh. Đó cũng chính là lý do thanh toán thẻ không chạm trở thành lựa chọn hàng đầu. Từ quý IV/2024, hơn 60% giao dịch trên thị trường đã diễn ra dưới hình thức không tiếp xúc. Đây là bước nhảy vọt lớn không chỉ về công nghệ mà còn về thói quen của người dùng Việt – một thị trường vốn vẫn còn khá nặng về tiền mặt.
Trước làn sóng bùng nổ đó, VPBank triển khai đầy đủ hệ sinh thái Tap & Pay trên hầu hết các nền tảng phổ biến nhất hiện nay: từ Samsung Pay, Google Pay, Apple Pay, Garmin Pay, ví VPPay. Nhờ chiến lược triển khai sớm và bài bản, VPBank ghi nhận mức tăng trưởng 70% doanh số giao dịch không chạm qua thẻ tín dụng, trong đó hơn 81% là giao dịch tiêu dùng thiết yếu như mua sắm, ăn uống, siêu thị – chứng tỏ tính ứng dụng cao và nhu cầu thực sự của người tiêu dùng.
Hay giải pháp Tap to Phone (T2P) – biến điện thoại Android có hỗ trợ NFC thành thiết bị thanh toán – cho phép người bán hàng không cần đầu tư máy POS đắt đỏ, vẫn có thể chấp nhận thanh toán thẻ không chạm, và gửi hóa đơn điện tử ngay lập tức cho khách hàng. Tất cả các giải pháp thanh toán không chạm của VPBank – từ Tap & Pay, QR code, Pay by Account đến Tap to Phone – đều được tích hợp liền mạch trên siêu ứng dụng VPBank NEO.
Tính đến cuối năm 2024, VPBank NEO đã thu hút hơn 10 triệu người dùng, xử lý hơn 700 triệu giao dịch. Để mang lại trải nghiệm thực sự cá nhân hóa, an toàn và thông minh, VPBank đã khai thác triệt để sức mạnh của dữ liệu, AI và công nghệ điện toán đám mây, cho phép mở rộng linh hoạt, kết nối nhanh chóng với đối tác và cộng đồng số.