Ngày 27/6, VIS Rating ban hành báo cáo cập nhật ngành ngân hàng sau khi Quốc hội thông qua việc sửa đổi Luật Các tổ chức tín dụng năm 2024, nhằm hỗ trợ khả năng thu hồi nợ xấu của các ngân hàng và trao quyền cho Ngân hàng Nhà nước Việt Nam để có thể hỗ trợ kịp thời các tổ chức tín dụng gặp khó khăn một cách hiệu quả hơn.
Theo đó, Luật Các tổ chức tín dụng (sửa đổi) khôi phục quyền thu giữ tài sản bảo đảm đối với các tài sản không bị tranh chấp và không bị kê biên trong một số vụ án hình sự, đây là cơ chế từng được Nghị quyết số 42/2017/QH14 ngày 21/06/2017 về thí điểm xử lý nợ xấu của các tổ chức tín dụng (Nghị quyết 42) cho phép áp dụng giai đoạn 2017 - 2023.
Trong thời gian có hiệu lực, Nghị quyết 42 giúp tăng 65% quy mô nợ xấu được xử lý hằng tháng, tỷ lệ khách hàng tự trả nợ trên tổng nợ xấu nội bảng đã xử lý tăng lên 36%, so với mức 23% trong giai đoạn 2012 - 2017.
"Khi Nghị quyết 42 hết hiệu lực vào tháng 12/2023, việc thu hồi tài sản bảo đảm gặp nhiều khó khăn, chủ yếu phải dựa vào sự hợp tác của khách hàng hoặc thông qua thủ tục tố tụng kéo dài, dẫn đến tỷ lệ thu hồi nợ tại các ngân hàng giảm mạnh" - VIS Rating đánh giá.
 |
| Nguồn: VIS Rating. |
Trong nửa đầu năm 2024, một nửa số nợ xấu được các ngân hàng xử lý thông qua hoạt động trích lập dự phòng và xóa nợ, với giá trị trung bình chiếm khoảng 30 - 40% tổng vốn chủ sở hữu. Thị trường bất động sản trầm lắng cũng khiến thu nhập từ việc xử lý nợ xấu bằng dự phòng rủi ro giảm từ mức 40% giai đoạn 2021 - 2022 xuống chỉ còn 27% trong năm 2024.
Ngoài ra, theo phản ánh từ một số ngân hàng như VPBank, dưới 30% hồ sơ liên quan đến thu hồi tài sản được tòa án tiếp nhận và giải quyết, trong khi thời gian xử lý các vụ việc thường kéo dài từ 5 - 7 năm.
Loạt ngân hàng bán lẻ kỳ vọng hưởng lợi Theo VIS Rating, Luật sửa đổi hiện đã khôi phục quyền thu giữ tài sản bảo đảm, giúp đẩy nhanh tiến độ thu hồi nợ xấu, cải thiện chất lượng tài sản và khả năng sinh lời của các ngân hàng, đặc biệt là các ngân hàng bán lẻ hoặc ít cho vay vào phân khúc bất động sản đầu cơ. Giai đoạn 2022 - 2025, tỷ lệ nợ có vấn đề tại các ngân hàng như ACB, OCB, VIB, VPBank, MB tăng trung bình từ 1,6% lên 2,2%, chủ yếu đến từ các khoản vay mua nhà thế chấp và vay hộ kinh doanh. |
Trong khi việc thanh lý nhà ở được hỗ trợ bởi nhu cầu thực, các tài sản bảo đảm liên quan đến bất động sản nghỉ dưỡng hoặc đầu cơ lại gặp khó khăn do dư cung và tâm lý thị trường thận trọng.
Một điểm quan trọng khác của Luật sửa đổi là trao quyền cho Ngân hàng Nhà nước phê duyệt các khoản vay đặc biệt với lãi suất 0% dành cho các tổ chức tín dụng yếu kém, qua đó, cho phép cơ quan quản lý can thiệp sớm và duy trì ổn định hệ thống tài chính - ngân hàng.
"Chúng tôi kỳ vọng rằng Luật Các tổ chức tín dụng sửa đổi sẽ góp phần hỗ trợ lợi nhuận của các ngân hàng thông qua việc cải thiện thu từ xử lý nợ và giảm chi phí vận hành, đặc biệt trong bối cảnh thị trường bất động sản được dự báo sẽ phục hồi trở lại trong năm 2025" - VIS Rating nhìn nhận.
Theo đó, các điểm chính của Luật sửa đổi bao gồm: một là, thu giữ tài sản bảo đảm. Theo đó, tổ chức tín dụng và công ty quản lý tài sản được phép thu giữ tài sản bảo đảm không bị tranh chấp. Đồng thời, hỗ trợ xử lý nợ xấu nhanh, tiết kiệm chi phí, cải thiện chất lượng tài sản và lợi nhuận ngân hàng.
Hai là, kê biên và hoàn trả tài sản bảo đảm. Tài sản bảo đảm không bị kê biên, trừ các trường hợp đặc biệt như bản án về cấp dưỡng, bồi thường thiệt hại về tính mạng, sức khỏe. Cơ quan tố tụng có trách nhiệm hoàn trả vật chứng là tài sản bảo đảm nếu không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án hình sự. Từ đó, đảm bảo quyền lợi của chủ nợ và tiến độ thu hồi nợ.
Ba là, cho vay đặc biệt. Luật sửa đổi cho phép Ngân hàng Nhà nước phê duyệt khoản vay đặc biệt với lãi suất 0% cho các ngân hàng yếu kém. Từ đó, tăng quyền can thiệp và hỗ trợ sớm cho các tổ chức tín dụng gặp khó khăn, góp phần ổn định hệ thống ngân hàng./.