Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, nhu cầu sử dụng USD tại Việt Nam ngày càng tăng, từ thanh toán quốc tế, du học đến đầu tư. Tuy nhiên, các giao dịch USD tại Việt Nam chịu sự quản lý chặt chẽ của Ngân hàng Nhà nước (NHNN) nhằm đảm bảo ổn định tỷ giá và chính sách tiền tệ. Dưới đây là những quy định quan trọng mà cá nhân và doanh nghiệp cần nắm rõ khi thực hiện giao dịch USD.

Nguyên tắc sử dụng USD

Theo Pháp lệnh Ngoại hối 2005(sửa đổi, bổ sung năm 2013) và Thông tư 32/2013/TT-NHNN(sửa đổi bởi Thông tư 03/2019/TT-NHNN), mọi hoạt động thanh toán, niêm yết, báo giá, hoặc định giá bằng USD trên lãnh thổ Việt Nam đều bị cấm, trừ các trường hợp được NHNN cho phép. Điều này nhằm hạn chế tình trạng "đô la hóa" và thúc đẩy sử dụng đồng Việt Nam (VND) trong các giao dịch nội địa.

Địa điểm được phép giao dịch USD

Giao dịch USD chỉ được thực hiện tại các tổ chức được cấp phép:

Ngân hàng thương mại: Các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, Techcombank, Agribank, MB... được phép mua bán USD theo quy định của NHNN.

Đại lý đổi ngoại tệ: Một số tiệm vàng hoặc tổ chức được cấp giấy chứng nhận chỉ được phép mua USD tiền mặt bằng VND, không được bán USD lấy VND.

Dịch vụ trực tuyến: Các ngân hàng như BIDV (qua BIDV SmartBanking) hay Techcombank (qua ngân hàng số) hỗ trợ mua bán USD tiện lợi qua ứng dụng.

Giao dịch USD tại các địa điểm không được cấp phép, như thị trường tự do, là vi phạm pháp luật và có thể bị xử phạt theo Nghị định 96/2014/NĐ-CP.

Các trường hợp được phép sử dụng USD

Theo quy định, một số trường hợp được phép sử dụng USD bao gồm:

Đối với doanh nghiệp: Thanh toán bằng USD chuyển khoản cho người không cư trú khi cung cấp hàng hóa/dịch vụ; Doanh nghiệp chế xuất được thanh toán USD với các doanh nghiệp chế xuất khác; Thanh toán chi phí đấu thầu quốc tế, dự án dầu khí, hoặc chuyển vốn đầu tư ra nước ngoài; Thanh toán phí thị thực/lệ phí cho cơ quan ngoại giao nước ngoài tại Việt Nam.

Đối với cá nhân:

Người cư trú (công dân Việt Nam) được mua USD tiền mặt tại ngân hàng với hạn mức tối đa 100 USD/người/ngày(hoặc tương đương cho 10 ngày lưu trú) cho các mục đích như du lịch, học tập, công tác, chữa bệnh ở nước ngoài.

Người không cư trú được chuyển khoản USD cho người không cư trú khác hoặc thanh toán xuất khẩu hàng hóa/dịch vụ.

Thanh toán lương, thưởng bằng USD cho người nước ngoài làm việc tại Việt Nam.

Trường hợp đặc biệt: Các giao dịch USD liên quan đến an ninh, quốc phòng, hoặc được NHNN chấp thuận.

Gửi tiết kiệm USD: Lãi suất 0%

Theo Quyết định 577/QĐ-NHNN, lãi suất huy động USD tại các ngân hàng thương mại hiện nay là 0%cho mọi kỳ hạn. Dù không mang lại lợi nhuận, gửi tiết kiệm USD vẫn được nhiều người lựa chọn nhờ tính an toàn và tiện lợi cho các nhu cầu như du học, du lịch, hoặc thanh toán quốc tế. Các ngân hàng lớn như Vietcombank, BIDV, Techcombank, Agribank cung cấp dịch vụ gửi tiết kiệm USD với kỳ hạn linh hoạt từ 1 đến 36 tháng.

Thủ tục giao dịch USD

Cá nhân: Cần cung cấp giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/hộ chiếu) và chứng từ chứng minh mục đích sử dụng USD (visa, thông báo học phí, hợp đồng lao động). Giao dịch có thể thực hiện tại chi nhánh ngân hàng hoặc qua ứng dụng trực tuyến.

Doanh nghiệp: Cần nộp giấy phép kinh doanh, chứng từ chứng minh mục đích sử dụng USD (hợp đồng, hóa đơn), và ký hợp đồng mua bán USD với ngân hàng.

Tỷ giá USD

Tỷ giá USD được xác định dựa trên tỷ giá bình quân liên ngân hàng do NHNN công bố, với biên độ +/-5% (theo quy định hiện hành). Các ngân hàng bắt buộc niêm yết tỷ giá tại điểm giao dịch hoặc trên website chính thức, đảm bảo minh bạch cho khách hàng.

Xử phạt vi phạm

Vi phạm quy định về giao dịch USD, như mua bán tại địa điểm không được phép hoặc thanh toán USD trong các trường hợp không cho phép, sẽ bị xử phạt theo Nghị định 96/2014/NĐ-CP:

Cá nhân: Phạt tiền từ 10 đến 100 triệu VND tùy giá trị giao dịch (ví dụ: thanh toán 10.000 USD không hợp pháp có thể bị phạt đến 30 triệu VND).

Tổ chức: Mức phạt gấp đôi, tối đa 200 triệu VND.

Hình phạt bổ sung: Đình chỉ hoạt động ngoại hối từ 3-6 tháng đối với tổ chức tín dụng vi phạm.

Lưu ý khi giao dịch USD

Chọn ngân hàng uy tín: chọn các nhà băng có tỷ giá cạnh tranh và dịch vụ trực tuyến an toàn (Face ID, OTP).

Khai báo hải quan: Mang USD tiền mặt vượt quá 5.000 USDkhi xuất cảnh phải khai báo hải quan.

Tránh thị trường tự do: Giao dịch ngoài các tổ chức được cấp phép không chỉ rủi ro về tỷ giá mà còn có thể bị xử phạt nặng.

Công nghệ hỗ trợ: Nhiều ngân hàng cung cấp dịch vụ mua bán, gửi tiết kiệm USD qua ứng dụng, giúp tiết kiệm thời gian và tăng tính bảo mật.

Kết luận

Quy định về giao dịch USD tại Việt Nam được thiết kế để đảm bảo sự ổn định của thị trường tài chính và kiểm soát dòng ngoại tệ. Cá nhân và doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định này để tránh vi phạm và tận dụng các dịch vụ ngân hàng hiện đại, an toàn. Với lãi suất gửi tiết kiệm USD ở mức 0%, việc lựa chọn gửi USD hay VND cần cân nhắc dựa trên mục tiêu tài chính cụ thể.